Sustansiyadong Berdeng Pagkaon Alang sa Gatasang Kanding

Sustansiyadong Berdeng Pagkaon Alang sa Gatasang Kanding


ANG balanseng nutrisyon dili lang mahinungdanon sa tawo apan mahinungdanon usab sa mga hayop sa umahan, sama sa gatasang kanding. Ang berdeng pagkaon makadugang sa mga nutrina nga mahimong makuha sa hayop gikan sa formulated commercial feeds.

Sa nabaniog na nga Alaminos Goat Farm sa Laguna, nga nagpasiugda karon og Direct Sales Business Opportunity sa pagpamaligya og Milk Star Fresh Goat’s Milk, nga gidumala ni Rene Almeda ug sa duha niya ka anak nga sila si Art ug Totie, nagpokus ang ilang atensiyon partikular sa pagprodyus og igong suplay sa berdeng pagkaon sa tibuok tuig nga taas ang nutrisyonal nga bili. Nasayod ka ba, pananglitan, nga sila nananom karon og daghang kamunggay (Moringa oleifera)? Kini ang usa sa bag-ong kagamitan sa kamunggay nga kinaham nga utanon sa daghang bahin sa nasod ug karon gigamit sa pagprodyus og health and beauty products sama sa malunggay shampoo, ice cream, pan de sal, sabon, tsaa ug daghan pang uban.

Sa Alaminos Goat Farm, nagpasanay silag kamunggay sa duha ka paagi. Usa niini gitanom pinaagi sa pinutol nga lindog ug ang lain pinaagi sa liso. Ang makaikag ani kay ang mga liso giulang lang og pipila ka pulgada gikan sa matag usa ug nagprodyus og daghang nanahong palwa. Kini tungod kay gitanom sila sa yuta nga abunda sa tai sa kanding.

Tinuod, ang liso sa kamunggay mahimong itanom nga duol sa usag usa. Dili sila tugotan nga motubog taas pinaagi sa kanunayng pag-ani sa dahon niini. Dili kami makatuo sa sinugdanan sa dihang nadungog namo nga ang liso sa kamunggay alang sa produksiyon sa dahon mahimong ikatanom nga pipila lang ka sentemetro ang ulang. Apan nakita nako sa personal ang plantasyon sa langyawng magasin nga nagpakita sa plantasyon sa kamunggay diin kini gitanom sa mga laray sama sa mani. Ang mga dahon sa itaas, nasayran nato, puongon kanunay aron ang mga tanom magpabiling magtubo nga dili motaas.

Ang kamunggay girekomendar alang sa nanagpasuso nga mga inahan. Kini giingon nga mag-agni sa daghang produksiyon sa gatas sa tawo. Ug kini ang rason nganong ang mga Almedas naghunahuna nga kini maayo usab alang sa gatasang mga kanding.
Kon mahatagan sa hustong pagdumala – igong pag-abono ug kaumog (dili malumos sa tubig) magpabilin nga produktibo sa daghang katuigan. Kini ang usa ka tanom nga sayon patuboon sa nagkadaiyang bahin sa nasod.

Indigofera
Laing kakumpayan nga tanom nga gipatubo sa mga Almeda sa dinaghan mao ang Indigofera. Gamay kini nga leguminous tree nga nagprodyus og daghang dahon nga ginapakaon alang sa gatasang kanding. Hupong usab kini sa nutrina. Matod ni Rene Almeda, nagbaton kinig protina nga 24.5 porsento. Abunda usab kini sa calcium nga anaa sa gatas.

Ang Indigofera sayon usab patuboon. Matanom kini pinaagi sa liso. Ang hingkod nga mga punoan niini nga dili kanunay mapuongan mamunga nga dunay daghang liso. Ang liso sayon ra usab nga isabod. Sa igong organic manure ug pagmintinar sa igong kaumog sa yuta, ang punoan magprodyus og daghang dahon sa tibuok tuig. Ang dahonon niini nga mga sanga mahimong anihon matag 30 ka adlaw, matod ni Rene. Busa daghang kumpay ang makuha gikan sa punoan.

Mulberry
Laing kakumpayan nga tanom nga gipatubo sa mga Almeda sa dinaghan ang mulberry. Kini ang kahoy nga ang mga dahon gigamit alang sa pagkaon sa silkworms. Nagbaton usab kini og taas nga nutrina nga maayong ipakaon alang sa gatasang baka. Dunay daghang matang sa mulberry. Ang uban daghag gagmayng dahon kaysa uban. Ang matang sa mulberry nga dagkog dahon mao ang among nakita gikan sa Pakistan.

Ang mulberry tree magprodyus og berdeng dahon sa tibuok tuig kon mahatagan lang og igong abono (organic o dili) ug igong kaumog panahon sa ting-init. Sayon ra usab kining padaghanon ug kini usa ka dakong bentaha. Ang lindog sama kadak-a sa tudlo o sama kadako sa bukton sa bata mahimong itugsok sa yuta aron manggamot. Sulod sa pipila ka buwan, ang nanalid nga lindog mahimo nang itanom. Sahi sa ubang duha ka kakumpayan nga tanom nga nahisgotan sa itaas, ang mulberry matunhayon ug dili na kinahanglan ang pagtanom pag-usab basta ang punoan padayon lang mahatagan sa gikinahanglan niini.

Napier Grass
Kini ang usa ka sagbot nga pinalabi sa mga tag-iya sa Alaminos Goat Farm. Ang Napier paspas manubo nga sagbot nga matunhayon usab. Makaani kinig labing menos 4-5 ka tonelada sa usa ka ektarya matag 45 ka adlaw. Maoy gitamdan sa mga Almeda nga ang mga Napier maputol nga dili mosobra sa 45 ka adlaw gikan sa ulahing pagpamutol aron ang mga sagbot tam-is ug daling matunaw.

Dunay tulo ka nailhang matang sa Napier dinhi sa Pilipinas. Dunay usa nga karaan na nga gipaila-ila dinhi sa nasod daghang tuig na ang minglabay. Nasundan kini sa haybrid nga gipaila-ila gikan sa Estados Unidos pinaagi ni Martin Gomez, usa ka ransero gikan sa Laguna. Unya duna usay gitawag og Guatemalan Napier nga dagko og mga dahon kaysa duha ka nahaunang matang. Apan kini dili pa matanom sa kadaghanan. Pipila lang ka mag-uuma ang nakabaton niining matanga.

Ang Napier sayon nga pasanayon pinaagi sa nanalid nga pinutol nga lindog. Motubo kinig maayo sa yuta nga dunay igong kaumog ug daghan ang nalata nga tai sa hayop ug ubang prinosesong organikong abono.

Centrosema
Dunay laing kakumpayan nga tanom nga gipatubo ang mga Almeda. Kini ang Centrosema nga dugay nang gipatubo sa mga ransero sa nasod. Mahimo kining isagol sa ubang mga sagbot ug regular nga anihon. Kini giingon nga nagbaton og taas nga protina.

Sa laing bahin, gibutyag ni Rene nga sila nag-ugmad og 31 ka plot sa kakumpayan nga tanom nga gipahimutangan og overhead sprinklers. Matag adlaw, mamutol sila sa usa ka plot. Human nga maputlan ang 31 ka plot, ang unang plot andam na usab alang sa laing pag-ani. Kini usa ka praktikal nga paagi sa pagseguro sa inadlaw nga panginahanglan sa masabsab nga kumpay sa ilang gatasang kanding.

Ang Husto nga Pagpakaon
Dunay hustong paagi sa paglawog sa berdeng pagkaon alang sa mga hayop. Nagpahimug-at si Rene Almeda nga labing maayo nga hatagan ang mga hayop sa berdeng pagkaon sa ginagmay – kanang igo nilang mahurot sa mubong panahon. Ang pagkaon ihatag matag tulo ka oras. Ug dili angay nga idan-ok lang ang gikinahanglan nga inadlawng pagkaon sa dahon sa kahoy ug mga sagbot sa usa ka higayon sa pagpakaon.

Ingon ani ang hustong pagpamuhi og gatasang kanding. Kon ikaw anaa sa goat business, sulayig sagop ang pipila sa praktikal nga mga ideya gikan sa Alaminos Goat Farm. Ang mga ideya mahimo nimong maaplay sa laing proyekto sa panghayopan.

Sinulat ni Zac B. Sarian nga gihubad sa Binisaya.