ANG MAAMUMAHONG KAMOT ALANG SA PAGPANANOM OG ORNAMENTAL

LUISA BALAGOT
Ornamental Flower Production
North Cotabato

ANG MAAMUMAHONG KAMOT ALANG SA PAGPANANOM OG ORNAMENTAL

Ang pangandoy, ang pasyon, ang maamumahong kamot ug tabunok nga yuta ang tanang nagtibuok aron mailhan ang Habagatang Mindanao. Mindanao nga dakong prodyuser sa ornamental nga mga tanom.

Ug sama sa daghang dagkong mga butang, ang La Reve Resort ni Luisa Balagot sa Makilala, Cotabato, nagsugod sa gamay. Inisyal nga nagsugod si Balagot sa pagbaligya og mga galamiton alang sa panguma samtang nagbakasyon gikan sa iyang pagpanudlo. Nadasig sa iyang kalamposan sa una niyang pagpangarisgar, namutos siya ug gidala ang iyang mga bag ug gihugtan ang determinasyon nga magpabilin sa dalan aron makab-ot ang gitinguha nga makatukod og kaugalingong negosyo.

Gamit ang iyang kita gikan sa pagpamaligya ug sa nahabilin sa iyang natigom sulod sa 10 ka tuig nga pagpanudlo, mipalit si Balagot og 3.5 ka ektaryang luna nga dunay sapa sa Makilala. Kini ang nahimong La Reve Resort.

Ang La Reve, nagpasabot og damgo sa Pranses, maoy unang tinuod nga lulinghayawan nga natukod sa lalawigan ug didto gibuhian ni Balagot ang iyang abilidad sa pagpatubo og ornamental nga mga tanom ug ang iyang gugma sa pagpananom.

Misulay siya sa pagprodyus og anthurium nga wala magdugay nakahimo sa La Reve nga dakong prodyuser sa nailado nga anthuriums sa North Cotabato ug usab mao ang dakong tinubdan sa ornamental nga tanom. Dakog gikatabang niini ang teknikal nga suporta nga gihatag sa lokal nga opisina sa Departamento sa Agrikultura.

Pinaagi sa mga pulong sa baba, nagsugod pagbaha ang panginahanglan ug ang La Reve nahimong dakong suplayer sa mga tanom nga gikinahanglan sa mga lungsod, panimalay ug establisamento sa mga negosyo, dili lang sa North Cotabato apan maingon usab sa ubang lalawigan.

Giniyahan sa prinsipyo sa pamilya nga, “Kon gusto nato nga motubo, angay nga motubo usab ang atong silingan uban kanato,” gitukod ni Luisa ang Paradise Garden Club. Ang mga ginang sa panimalay sa kasilinganan iyang giimbitar aron mananom sa garden club ug makakutlo usab og magamit nga kaalam nga mahimo nilang kapanguwartahan.

Ang DA ug ang Office of the Provincial Agriculturist sa North Cotabato mihatag og labing gikinahanglan nga pagbansay-bansay sa pagpananom og ornamental, pagpasanay, soil mixture, pagbaligya ug landscaping.

“Ang DA maoy instrumento sa kalamboan sa among umahan ug sa among negosyo,” matod ni Balagot, “Kon wala ang DA, dili kami magmalamposon sa among pagpananom.”

Ang sinugdanan nga 30 ka membro nadugangan og 20 ka ginang sa panimalay nga nadasig sa pagpasakop. Hangtod nga ang mga membro sa Paradise Club naghimo sa Barangay Kisante ngadto sa usa ka sentro sa landscape ug ornamental nga mga tahom sa Habagatang Mindanao.

Hinuon, dili ang tanan hapsay ang pag-aginod sa unahan.

Giasoy niya nga ang iyang pamilya misugakod sa mga hulga sa mga elementong gukdonon sa balaod. Niini, nasunog ug naabo ang ilang tindahan nga nagbaligya og mga suplay sa eskuylahan nga gipadagan sa pamilya.

Apan imbes nga malukapa sa maong insidente, mitabang hinuon kini sa pagpalig-on kaniya sa pagresolbar aron maangkon pa ang labing dakong kalamposan sa iyang umahan. Nahagit siya nga molihok dili lang sa pagtabang sa iyang pamilya, apan usab sa daghang panimalay nga nagdepende sa iyang tanom nga mga ornamental alang sa ilang pagpakabuhi.

Karon, ang iyang pamilya nag-atiman og 22 ka ektaryang umahan nga gitamnan sa naghimungang mga bungahoy, palm oil, gmelina, ug mahogany. Ug ang iyang kinabuhi nahimong labing komportable kaysa niadtong nagsugod pa siya.

Ug alang sa mga ginang sa panimalay nga iyang natabangan, mapagarbohon siyang mibalita nga makakaon na sila og sobra sa katulo matag adlaw ug ang ilang mga pinuy-an nga hinimo sa kahoy napasemento na. Ug dugang mahinungdanon niini, nakapahigayon na sila sa pagpaeskuyla sa ilang mga anak.

Bisan pa naangkong kalamposan sa komunidad, ang kababayen-an wala molunga sa ilang mga paningkamot aron makab-ot ang dugang kalamposan. Misulod na sila sa pagpanghimo og sabon ug pagproseso og pagkaon ug kalan-onon sama sa chips, tarts, juices, suka ug bagoong.

Kining tanan angay ikapasalamat kang Balagot nga nangandoy ug nakab-ot ang kalamposan pinaagi sa La Reve.

Mga Tip

• Si Luisa nagdasig sa pagbaton og garden sa mga utanon sa panimalay ug paggamit og organikong abono ug pangbugaw sa mga insekto.

QUOTE:
“Dako ang gikatabang sa DA sa pagtubo sa among umahan ug negosyo. Kon wala ang DA, dili kami magmalamposon sa pagpananom,” matod ni Luisa.

• Nangalap og pundo alang sa mga membro sa PRIC alang sa padayong pagbansay-bansay sa pagbuhat og sabon, pagproseso og pagkaon sama sa chips, tarts, juices, suka, bagoong, ug alang sa pamuhunan og Income Generating Projects (IGPs) sa mga membro.
• Nag-organisar og mga grupo sa ubang mga barangay ug nahimong tigpamulong ug tigpadayag sa flower arrangement, corn husk flower making ug pagresaykol sa biya nga mga papel ngadto sa paghimo og mga buwak.