TONY & BETTY DE CASTRO Earthworm Sanctuary

TONY & BETTY DE CASTRO
Earthworm Sanctuary
Quezon City

ANG MGA WATI NAKATABANG SA MAGTIAYON NGA MOKITA OG DAKO

Ang pagnegosyo wala sa mga hunahuna nila ni Tony ug Beth De Castro, sa dihang sila nagsugod sa pagpanukiduki sa vermiculture, kun pagpamuhig mga wati aron pagprodyus sa gikonsiderar nga labing maayong organikong abono sa kalibotan.

“Sa sinugdan, nangita lang mig paagi unsay sulbad aron mamenosan ang natigom nga basura sa among kasilinganan. Nakaplagan namo ang bahin sa vermiculture pinaagi kang kanhi PCMARD Direktor Rafael Guerrero III kinsa mihatag kanamog usa ka kilong wati. Apan wa siya mosulti kanamo kon unsaon kini pagbuhi. Ang tanan namong gihimo, gipahigayon namo pinaagi sa kaugalingong panukiduki,” matod ni Tony.

Diyotay ra niadto ang ilang nahibaw-an nga ang uska kilong wati mao ang sinugdanan sa usa ka dakong butang.

Si Mr. ug Mrs. De Castro managsamang propesor. Si Tony mipuyo og kapin sa 30 anyos sa Estados Unidos ug nagtudlo sa usa ka pang-estadong unibersidad samtang si Beth propesora sa Sikolohiya sa UP Diliman. Nagsugod sila pagprodyus og vermicompost, ang organikong abono nga namugna sa wati, sa kaugalingon nilang garahe ug sa ngadto-ngadto sa garahe sa mga kabanay.

Lima ka tuig lang sukad sila nagsugod sa vermiculture, ang magtiayon nakapalapad sa ilang pasilidad sa vermicompost sa kaugalingong umahan sa Rizal ug Palawan, diin ila usab nga giprodyus ang mga utanon nga gipatubo sa organikong paagi.

Pinaagi sa imbitasyon sa nagkalainlaing LGU ug mga agrikulturista sa lalawigan, milibot sila sa nasod aron pagtudlo sa mga tawo unsaon pagprodyus og organikong abono pinaagi sa pagpamuhig wati. Sakop usab sila sa nagkalainlaing organisasyong pangkalikopan ug kabahin na karon sa pribadong sektor-kagamhanan-NGO nga panag-alyansa sa promosyon sa organikong panguma pinaagi sa Go Organic! Philippines.

Ang magtiayon mapasalamaton kang Gining Gina Lopez nga nakadiskobre sa ilang adbokasya ug mihangyo nila sa pagbutang og pasilidad sa vermicompost sa iyang balay sa Ayala Heights. Mitanyag siya og libreng lugar sa La Mesa Eco Park sa Fairview, Dakbayan sa Quezon aron tukoron ang ilang pasundayaganang umahan, diin gitawag nila og Earthworm Sanctuary.

Ang magtiayon midasig sa katawhan sa pagtanom sa kaugalingong mga utanon pinaagi sa pagbayaw sa organikong gipatubo nga mga tanom ug tag-as og bili nga mga utanon sa parke sama sa sabila, cilantro, dill, stevia, okra, talong, ug kamatis, sa paghingalan lag pipila.

“Ang nakaayo sa vermiculture kay wa ka magkinahanglag dakong kapital ug komplikadong teknolohiya aron makasugod. Ang mga wati maoy magtrabaho alang nimo sulod sa 24/7 pinaagi sa pagprodyus og organikong abono pinaagi sa bisan unsang madunot nga mga biya nga ilawog nimo nila— papel, panit sa utanon gikan sa mga tiyanggihan, biya sa kosina, layang mga dahon, bisan unsa. Wa silay pahuway sa pagpangaon aron pagprodyus og abono. Pakloy ka lang gyod kon di nimo maprodyus sa kaugalingong nataran,” matod ni Beth.

Sa pagkakaron ang magtiayon mipokus sa pagpraktis ug pagpanudlo sa teknolohiya sa vermicompost, diin matod nila, maoy ilang nag-unang tinubdan sa kita, bisan pa man kon sila mingkita usab sa mga utanon, ug prutas sama sa strawberries nga ilang gitanom sa ilang umahan.

Gikonsiderar namo ang among kaugalingon nga sosyal nga magpapatigayon tungod kay malamposon namong nalangkob ang among propesyonal nga kinabuhi sa personal nga kinabuhi. Mao kana ang ikapasigarbo namo ingon nga pamilya. Sa maong paagi, nahimo namo ang among mga kaugalingon nga maayong tawo,” matod ni Beth. Sa paghimo nila sa ingon, gihimo usab nila ang kalibotan nga mas maayong dapit.

Mga Tip

Ang magtiayong De Castro nag-agi og daghang pagsulay sa wa pa nila mahanas ang pagpamuhig wati sa nataran ug sa komersiyal nga lebel. “Wa kaayo mi mabalaka nga mokita dayon sa pagsugod. Amo lang kining giisip nga lingaw-lingaw ug amo kining gipadayon tungod sa maayong rason ug gihatagan namo og dakong gugma aron kini motrabaho. Hinay-hinay, pinaagi sa among pailob ug padayong panukiduki, among napamatud-an nga sayop kadtong wala motuo nga mahimo namo, nga mao ang pagpatubo og tag-as og bili nga mga tanom sa dili paborable nga kondisyon sa yuta,” matod sa magtiayon.