Bighead Carp: Labing Baratong Isda Alang sa Masa

Posted by BizMind | Thursday, September 02, 2010 | | 0 comments »

Bighead Carp: Labing Baratong Isda Alang sa Masa


KON dunay matang sa isda nga nagtanyag og ubos nga presyo sa mga pumapalit sa Kamanilaan, dili kini tilapya, dili bangus o galunggong kun tabudlos. Kini ang Bighead carp. Usa kini ka paspas-motubo nga isda sa tab-ang nga gipaila-ila gikan sa Tsina panahon sa administrasyon ni Marcos ug gianggaan gani og Imelda fish. Halos tanang merkado sa Kamanilaan karon, ang mga mamaligyaayg isda maghanyag niini ingon nga “Maya-maya” nga usa ka taas og bili nga matang sa isda.

Daghang salamat sa mga eksperto sa National Inland Fisheries Technology Center sa Tanay ug sa Binangonan Freshwater Station sa SEAFDEC, parehong naa sa Rizal, nga paspas nagprodyus og fingerlings. Ang pribadong mga entreprenor nakakat-on unsaon pagpasanay ang Bighead, aron sa pagseguro nga adunay makuha nga fingerlings alang sa grow out operators ug sa pagpamuhi niini sa katubigan sa mga lungsod.

Karon, ang Bighead carp giprodyus nga dinaghan sa fishpens diha sa Laguna Lake ingon man usab sa uban pang mga laguna lukop Pilipinas. Ang Bighead carp nagtanyag og daghang bentaha. Kini ang labing paspas-motubo nga matang bisan og dili pakan-on og commercial feeds. Sulod sa unom ngadto sa walo ka bulan, motimbang na kinig usa ka kilo. Ug kon moabot na kini sa ingon nga timbang, ang pagtubo labi pang paspas, matod ni Ireneo Calugbang, kinsa nagsuperbisar og gatosan ka ektaryang fishpens sa Laguna Lake nga gitagana lang gyod sa produksiyon sa Bighead sulod sa minglabayng 30 ka tuig.

Sa usag tunga ngadto sa duha ka tuig, ang pipila kanila motimbang nag walo ka kilo. Ang duha ka tuig nga Bighead carp nga gihimong kober sa isyu sa Agriculture magazine sa Agosto mitimbang og walo ka kilo. Gikan kini sa fishpen sa Frabelle Corporation sa Tanay. Sa nanglabayng mga tuig, daghang Bighead carp ang naprodyus sa Laguna Lake. Matod ni Calugbang, sa halos tanang bahin sa tuig, ang Frabelle nga dunay fishpens sa Jala-jala mag-ani og unom ngadto sa walo ka tonelada matag adlaw. Sa mga bulan nga kusog ang panginahanglan, mag-ani silag 12 ngadto sa 15 ka tonelada sa nagkadaiyang gidak-on gikan sa usa ka kilo ngadto sa walo ka kilo matag usa.

Ang Bighead carp usa gayod ka labing baratong isda alang sa masa, matod ni Calugbang. Karon, ang kasamtangang presyo nga makuha nila gikan sa fishport sa Cardona naa sa P23 ngadto sa 26 kada kilo. Kon ang sama mabaligya sa merkado, ang premium slices mabaligya sa tag-P60 kada kilo o labawg diyotay, depende sa mga merkado.

Panahon sa Disyembre ngadto sa Enero sa higayon nga ang mga isda sa dagat ug ubang matang sa isda sa tab-ang sama sa bangus ug tilapya magkulang ang suplay, ang fishport prices mosaka ngadto sa P40 ngadto sa P45 kada kilo. Pero kini mas barato pa gayod kaysa bangus ug tilapya.

Human nga mikusukuso ang bagyo, ug daghang isda ang nakagawas gikan sa fishpens, ang Bighead carp mibarato pag-ayo sa tag-P5 kada kilo sa mga stall daplin sa kalsada sa Laguna Lake, matod ni Culagbang. Kini ang mga isda nga nakuha sa gagmayng mangingisda.

Ang Bighead carp wala makakontribyut sa polyusyon sa Laguna tungod kay wala man sila pakan-a og komersiyal nga feeds. Hingpit lang silang nagdepende sa natural nga mga pagkaon sa lawa alang sa ilang pagpakabuhi.

Duna lay gamayng diperensiya sa Bighead tandi sa ubang mga matang. Ang ubang tawo nagkonsiderar nga ang Bighead carp dili maayog lami tandi sa bangus o tilapia. Apan sa hustong pagluto, ang Bighead mahimo usab nga lamian.

Pipila ka tuig ang minglabay, ang Binangonan Freshwater Station nagpahigayon og “Karpistahan” diin nagkadaiyang Bighead carp recipes ang giandam alang sa pagtagbaw sa panilaw sa kadaghanan. Kini nag-apil sa carp lumpia, kaldereta, sinigang sa miso, adobo, curry carp, carp in coconut milk, arroz carpa, kilawin, hamonado, embutido ug pinirito. Duna usay surimi-based food products nga ginama gikan sa Bighead carp meat, nag-apil na niini ang carp nuggets, fishball, carp burgers ug kikiam. Ang surimi mao ang minced fish flesh nga gitangtangan og bukog una giporma alang sa nagkadaiyang preparasyon.

Panahon sa “Karpistahan” mga napulo na ka tuig ang minglabay, usa ka eksperto sa Philippine Council for Aquatic and Marine Research and Development (PCAMRD) nagbatbat sa dakong potensiyal sa Bighead carp alang sa surimi-making. Ang mga Haponanon kinsa nag-una sa pagprodyus og surimi nagagamit lang og isda sa dagat sa paghimo nilag mga produkto gikan sa isda. Gibutyag usab nga usa ka Pilipino nga eskperto ang unang migamit og isda sa tab-ang, ang Bighead carp, sa paghimo og surimi-base food products.

Sinulat ni Zac B. Sarian nga gihubad sa Binisaya

0 comments