Ramgo Naglusad og Kaugalingong Research Station

ANG pribadong mga kompaniya sa binhi ang responsable sa dakong kaugmaran karon sa lokal nga industriya sa utanon sa padayon nilang pagpanukiduki nga nagtumong nga makaugmad og dugang produktibong mga barayti nga makasugakod sa paborable ug dili paborableng kondisyon sa umahan.

Kini ang mga membro sa Philippine Seed Industry Association (PSIA) kinsa wala lang mag-ugmad sa kaugalingon nilang mga haybrid apan nagpaila-ila usab sa masaaron nga mga barayti gikan sa mga kompaniya sa binhi sa gawas sa nasod. Kining mga kompaniyaha dunay kaugalingong mga teknisyan nga magpahigayon og extension activities sama sa mga pasinati ug mubong kurso sa vegetable production, nga mahimong libre o dunay bayad apan makiangayon. Magpahigayon usab sila og harvest festival ug field days aron masangyaw ang bag-ong mga teknolohiya nga magsugnib sa kaikag sa pagpananom ingon man pagkaon og dugang mga utanon. Aron masangyaw ang pagkonsumo og utanon, ang ubang mga kompaniya sa binhi mag-sponsor og cooking contest panahon sa field days ug trade fairs aron mailado ang bag-ong mga resipe sa utanon.

Usa sa epektibong estratehiya sa mga kompaniya sa binhi mao ang pag-establisar og demonstration farms sa pagpakig-alayon sa lokal nga mga kagamhanan, eskuylahan, private land owners ug non-government organizations. Usa ka NGO nga aktibo ning maong linya mao ang SM Foundation. Sa demo farms, ipakita nila ang naugmad nga mga production technique sa high-value crops ug mangimbitar og mga mag-uuma aron makita ang kaugmaran panahon sa nagkalainlaing estado sa pagtubo sa mga tanom.

Usa ka membro sa PSIA ang naghingusog karon sa ilang pagpanukiduki aron makaprodyus og improved varieties nga haom alang sa komersiyal nga produksiyon bisan sa mga small-scale farmer. Kini ang Ramgo International nga gipamunoan ni Pamela Ong Chan. Ang kompaniya mibubo og puhunan nga P5 ka milyon sa kaugalingon nilang pundo aron mapalapdan ang operasyon. Bag-o lang nilang giinawgurahan ang ilang research station sa Polomolok, South Cotabato.

Atol sa inawgurasyon sa miaging Oktubre 28, ang Ramgo nangimbitar og sobra sa usa ka gatos nga seed dealer sa tibuok kapupud-an, gikan sa layong mga dapit sama sa Laoag City ug Cagayan Valley ngadto sa Kabisay-an ug sa habagatang bahin sa Mindanao. Ang ubang mga bisita nag-apil na sa mga mag-uuma, mga opisyal sa lokal nga kagamhanan gikan sa Department of Agriculture ug mga membro sa akademiya.

Sa ilang pagtambong sa inawgurasyon, ang mga bisita nakasaksi sa nagkadaiyang improved varieties nga gisulayan sa ilang performance ubos sa kondisyon sa Polomolok. Kadaghanan niini anaa sa ilang produktibong estado. Dili momenos sa 15 ka matang sa cucumber ang nanagtubo ug nanghimungag maayo panahon sa paglusad sa research station. Ang cucumber usa ka cash crop nga mubo rag panahon nga patuboon. Ang unang mga bunga mahimong maani 35 ka adlaw gikan sa pag-transplant.

Laing popular nga utanon nga nakakuhag interes mao ang nagpungpong nga talong nga nagprodyus nag daghang bunga. Usa ka dealer gikan sa Baguio mikomento nga gusto niyang magdistribyut og mga binhi sa maong barayti kon kini makapasar sa estandard nga gisagop sa kompaniya alang sa commercialization sa pagka produktibo niini, kalidad sa unod, makasugakod sa mga peste ug sakit, makaadap bisan ubos sa grabeng kondisyon ug uban pa. Dunay tulo ka barayti sa talong nga gipaubos sa trial sa research station.

Padayon nga ipailawom sa mga pagsulay ang clustering eggplant diha sa umahan sa farmer-cooperators. Kon masaaron ang maong barayti, itanom na unya kini apan alang pa usab sa dugang obserbasyon kon unsa ang performance sa maong mga tanom ubos sa paborable ingon man usab sa dili paborableng palibot sa nagkalainlaing dapit sa nasod. Kon ang barayti makapasar sa mga pagsulay, mahimo na kining pasanayon og dinaghan alang sa commercial seed production.

Ang kalabasa usa ka mahinungdanong money crop sa tibuok nasod tungod kay kini ang kinaham sa mga pumapalit. Si Allan Presillas, plant breeder kinsa kanhi nagtrabaho sa Indonesia ug bag-o lang misulod sa Ramgo, miingon nga usa sa ilang mga prayoridad mao ang pag-ugmad sa bag-ong haybrid nga kalabasa nga nahitalay sa Suprema type, ang barayti karon ginapatubo na sa dinaghan sa Mindanao ingon man usab sa Luzon. Ang kalabasa usa ka tanom nga bisan ang gagmayng mga mag-uuma makatanom niini tungod kay dili dakog gasto ang pagprodyus niini sahi sa ubang mga utanon, sama sa sweet pepper o paliya. Ang binhi sa kalabasa barato ug ang tanom dili na magkinahanglan og pakatayan. Ang mga bagon niini pasagdan lang nga mokatay sa yuta.

Ang paliya usa ka laing priority crop alang sa pagpasanay. Ang target mao ang pagprodyus og barayti nga dili lang himungahon apan makasugakod usab sa gitawag og “Namamarako” virus disease ug uban pa. Ang marketers sa Ramgo nagtuon usab sa unsay gusto sa nagkadaiyang mga rehiyon aron makaprodyus sila sa unsa may gikinahanglan sa mga konsumidor. Pananglitan, ang mga konsumidor sa paliya sa Mindanao miingon nga gusto nila ang bunga sa paliya nga berde kaayo samtang sa ubang dapit, mas gusto nila ang light colored fruits.

Ang kamatis usa usab ka laing priority vegetable sa pagpanukiduki sa Ramgo. Usa kini ka mahinungdanong utanon nga makonsumo sa tibuok tuig sa halos tanang Pilipino. Tumong nila nga makaugmad og barayti nga dili lang makasugakod sa virus diseases apan mahimo usab nga patuboon sa mga bulan nga ting-ulan, maayo ang kalidad sa bunga, dili daling madaot sa biyahe ug taas og shelf life. Usa ka barayti nga gipaubos sa trial, matod ni Pamela, ila nang ipagawas sa dili madugay alang sa komersiyal nga pagpananom.

Gawas sa priority vegetables nga nahinganlan sa itaas, ang Ramgo dili magsalikway sa ubang laing mga utanon sa ilang breeding program. Ang matag utanon dunay iyang kaugalingong merkado ug kini angay nga hatagan og atensiyon nga angay nila.
Sa paghingusog sa pagpanukiduki sa mga kompaniya sa binhi sama sa Ramgo, ang mga mag-uuma makalaom og dugang nga exciting ug rewarding nga industriya sa utanon sa nasod.