NATAPOS unta niya ang kursong foreign service apan nahilambigit hinuon siya sa agrikultura. Hinuon, wala siya magmahay kay nahatagan man niyag dugang bili ang kinabuhi sa mga mag-uuma ug ang ilang pamilya. Siya si Rue R. Ramas, ang babayeng daghag talento nga taga General Santos City. Nabansay siya sa organikong pagpananom, pagprodyus og utanon, fashion illustration, pag-ugmad sa komunidad, judo ug daghan pang uban. Apan labaw siyang nailhan isip tag-iya ug manager sa Seed World nga nagpakabatid sa pagprodyus og hybrid nga binhi sa mais.

Isip anaa sa negosyo sa binhi sa mais, masabtan nato nganong nahimo niyang pasyon sa milabayng lima ka tuig ang paghimo og mga produkto nga dunay taas nga bili gikan sa pakpak sa mais. Siya karon ang presidente sa Cornhusk Association of the Philippines (CHAP) nga dunay daghang aktibong membro sa tibuok Mindanao, sa La Union ug ubang bahin sa Luzon.

Motuo ka ba nga ang pakpak sa mais (cornhusk) magamit sa paghimo og nindot ug mahalon nga mga monyeka, tsinelas, bag, home décors ug uban pa? Salamat sa obsesyon ni Rue, ang pangamot sa paghimo og produkto gamit ang pakpak sa mais naugmad nga usa ka industriya ug karon nakatabang sa daghang pamilya nga mokita og kuwarta gikan sa gipakaingon nilang biya sa umahan.

Sa Enero 2003, si Rue, nga nanarbaho sa seed corn research companies sulod sa 14 ka tuig, nagsugod pagpanukiduki ug pag-eksperimento sa paningamot sa pakpak sa mais (cornhusk craftmanship). Ug sa panabang ni Dr. Art Salazar sa Departamento sa Agrikultura, nagsugod sila pagbansay sa 62 ka babayeng membro sa Rural Improvement Club sa General Santos City, ug gisundan kini sa pagbansay sa 300 ka babaye sa Sarangani province. Ug tungod sa dakong interes sa kababayen-an sa maong pangamot (craft), giorganisar ni Rue ang Cornhusk Association of the Philippines diin siya maoy nahimong presidente hangtod karon.

Ang cornhusk craft nakataga usab sa interes sa dagkong kompaniya sama sa Pioneer Hi-Bred Philippines, usa ka nag-unang prodyuser sa hybrid corn seeds. Niadtong Agosto 2004, ang Pioneer Hi-Bred nag-esponsor og unang inter-municipal cornhusk craft competition nga gisalmotan sa mga mag-uuma sa lungsod sa Malapatan, Malungon, Alabel, Banga ug General Santos City. Ang proyekto nakapahimuot sa DuPont, ang inahang kompaniya sa Pioneer didto sa Amerika, hinungdan nga mihatag kinig tanyag nga US$8,000 aron gamiton sa Pioneer sa pagbansay sa mga mag-uuma sa cornhusk craft sa mga dapit nga daghan ang nananom og mais sama sa Luzon ug Mindanao.

Ang interes sa cornhusk craft mitubo ug mitubo hangtod nga nianang pagka Pebrero 2005, napahigayon ang unang Cornhusk Trade Fair and Competition sa General Santos ug nasundan pagka sunod tuig. Pagka Nobiyembre 2006, nagpahigayon usab og laing kompetisyon sa Urdaneta City nga gisalmotan sa mga cornhusk crafter gikan sa La Union, Pangasinan ug ubang lungsod nga napailawom sa pagbansay-bansay ning maong pangamot. Kining tanan ubos sa pagpaningkamot ni Rue ug sa Pioneer sa pakig-alayon sa regional office sa Departamento sa Agrikultura ug sa lokal nga kagamhanan sa Pangasinan.

Nianang 2006, gipahimutang sa General Santos City ang Cornhusk Business Center nga kompleto sa pasilidad sa pagbansay-bansay aron padayon nga mapromot ang negosyo sa cornhusk, sa pagsuportar usab ni Director Jesus Binamera sa Ginintuang Masaganang Ani Corn Program sa Departamento sa Agrikultura. Giawhag ni Binamera ang tanang regional corn coordinators sa paglambigit sa corn craft sa ilang corn program isip dugang tinubdan sa kita alang sa mga mag-uuma. Sa Cornhusk Business Center dalhon ang mga produkto nga natapos sa mga naningamot nga andam nang ibaligya. Ang pagbaligya gipaagi sa balayan (website) ug ubang paagi sa promosyon. Ug ang resulta, daghan ang ming-order nga taga laing nasod. Sa halinon nilang mga produkto, kahinganlan ang Barbie dolls nga mahalin og P380 kada usa, Imelda ug B’laan dolls nga mahalin sa tag-P200 kada usa, kalo nga mahalin sa tag-P180 kada usa, phalaenopsis orchid sa tag-P120 kada usa ug uban pa.

Gibutyag ni Rue nga ang pagka mamugnaon sa mga Pilipino napadayag sa ilang cornhusk crafting. Sa wala pa mailhi ang Pilipinas, ubay-ubay nang nasod sa kalibotan ang nabaniog sa ilang produkto gikan sa pakpak sa mais. Ang Japan, pananglitan, nailhan sa ilang paggama og cornhusk slippers. Ang China nailhan sa cornhusk bags samtang ang Slovakia nainila sa cornhusk dolls. Dinhi sa Pilipinas, sulod lang sa tulo ka tuig, ang mga crafter nakaprodyus og nagkadaiyang produkto sama sa bulak, monyeka, home decors, dulaan, apparel, kalo, bag, banig, tsinelas, corporate giveaways and tokens.
Nakadugang sa paspas nga pagkaugmad sa cornhusk craftmanship dinhi sa nasod ang espesyalisasyon. Ang asosasyon migiya sa mga tsapter aron mahanas sa paggama sa duha o tulo ka produkto aron makab-ot ang paspas, parehas ug may kalidad nga produkto. Sa Mindanao, ang lungsod sa Banga labing nailhan sa woven products, ang Alabel ug Tupi sa mga bulak, ang Tacurong City sa mga gift item ug ang General Santos sa mga monyeka.

Matod ni Rue nga ang mga local government unit (LGUs) maoy labing maayong promotor sa mga produkto nga ginama sa pakpak sa mais. Sa General Santos lang pananglitan, ang mayor mideklarar nga himoon nilang opisyal nga corsage, lei ug token gifts sa dakbayan ang pakpak sa mais. Sa laing bahin, si Mayor Ramon Piang sa Upi, Maguindanao mideklarar usab sa paggamit sa pakpak sa mais.

Pila man gyod diay ang kitaon sa mga crafter? Kini nagadepende sa kamamugnaon sa naningamot sa paghimo og produkto gikan sa pakpak sa mais. Gibutyag ni Rue nga bisan P50 lang ang puhunan, mahimo nang makamugna og produkto gikan sa pakpak sa mais nga mobalor og P1,000. Hinuon, dunay mga crafter nga dili na magkinahanglan og kuwarta aron makagama og produkto sama sa bags, kalo, coasters, mga angel ug banig. Ang usa ka crafter mahimong mokitag katugbang sa kitaon sa trabahador nga nagsuweldog minimum. Ang hanas nga mga crafter, mahimo usab nga mokitag dako. Sa usa ka partikular nga craft, ang crafter mogugol og labing taas duha ka oras nga mahimo usab nga daling mahalin. Ang nakaayo niini kay ang kahimanan nga gamiton sa paggama og mga produkto sama sa gunting ug glue gun mapalit nga barato sa mga school supply store o bookstore.

Gisaysay ni Rue nga human sa trabaho sa umahan, ang mag-uuma mahimong magtrabaho gihapon sa balay. Mahimo kining magsapid (braid) ug maglubid (twine) sa pakpak sa mais nga ikabaligya sa mga crafter sa tag-P1.50 ngadto sa P3 kada metro. Ang piniling pakpak sa mais mahimo usab nga mabaligya sa tag-P15 kada kilo ug tag-P30 kada kilo sa Bt cornhusk nga maoy pinalabi sa mga crafter tungod sa hinlo nga grano. Ang taas nga pakpak sa mais nga gamiton isip décor accessories mabaligya usab sa tag-P1 kada usa. Samtang ang buhok-buhok sa mais nga gamitong buhok sa mga monyeka mabaligya sa tag-P50 kada kilo

Ang kitaon sa mga naningamot sa paggama og mga produkto gikan sa pakpak sa mais bastanteng makabayad sa bayronon sa kuryente, tuition fee ug makapalit og pagkaon nga ikabayang sa talad-kan-anan. Ug kining tanan dili panghambog ni Rue Ramas.

Sinulat ni Zac B. Sarian nga gihubad ug napatik sa Bisaya magazine.

0 comments