Tahop sa Humay: Basura Apan Daghag Kagamitan

GIPAKAINGON sa kadaghanan ilabi na sa mga nanag-iya og galingan nga ang rice hulls o rice husks kun tahop sa humay maoy basura nga angay nang itam-ok sa usa ka dapit ug sunogon na lang. Human niana wala na. Apan luyo sa kasayoran sa kadaghanan, kini diay ang mahimong tubag sa mga problema sa mga nanagtukod og balay ug mga enhinyero nga nag-antos sa padayong pagsaka sa bili sa mga materyales sa konstruksiyon.

Kining pakpak sa humay mao ang gahi nga naglimin sa bugas nga gilangkob sa gahi nga mga materyales apil na niini ang opaline silica ug lignin. Ug dugang papel niini sa pagpanalipod sa bugas panahon sa pagtubo sa humay, mahimo usab kining magamit isip materyale sa konstruksiyon diin isagol kini sa semento ilabi na sa pagtukod og balay, abono, panugnod sa pagpangluto ug uban pa.

Ang pakpak sa humay usa ka class A insulating material. Kon makabantay ka lisod kining sunogon ug dili basta-basta mabasa manubo ang mga agup-op ug fungi. Kining maong kinaiya nagpahimo sa pakpak sa humay nga usa ka maayong thermal insulation kun pang-ali sa kainit.

Si bisan kinsa nga misulay na sa pagsunog sa pakpak sa humay kun tahop nakasabot unsa kalisod ang pagsunog niini. Dili kini masayon-sayon sa pagsunog tungod kay ang maglisod sa pag-agi nga nagliundok nga tahop aron maghatag sa oksihena nga gikinahanglan aron masusteneran ang paspas nga pagsunog.

Usa ka organikong materyal kining pakpak sa humay mao nga mahimo kining makompos. Apan dugay kining madugta gumikan sa gibatonan niining lignin. Usahay ang mga wati gamiton aron mapadali ang proseso sa pagkadugta sa tahop. Hinuon, sulod sa upat ka buwan, ang tahop makombertar ngadto sa abono kon mogamit sa mga teknik sa vermicomposting.

Sa eksaktong mga teknik, ang tahop mahimong magamit nga panugnod sa dung-agan sa pagpangluto nato sa kosina. Daghan na ang nanaggamit sa ingon niini nga paagi ilabi na sa mga mag-uuma sa Negros.

Ang abo nga mamugna human sunoga ang tahop nga gitawag sa siyentipikanhong komunidad og RHA kun rice hull ash, taas og silica. Kini mahimong magamit isip pangdugang ug panghulip alang sa mga kongreto ug produksiyon sama sa plywood, pangsuhop sa lana ug ubang mga kemikal ug tinubdan sa silicon.

Kamatuoran sa dakong papel sa pakpak sa humay mao ang model house nga gitukod gikan sa ordinaryong Portland cement nga gisagolan og abo sa tahop sa humay (RHA) ug lime. Ang RHA-lime nga balay maoy usa sa tulo ka modelong mga balay nga gitukod ginamit ang mga indigenous material nga hangtod karon lig-ong nagtindog sukad kini matukod niadtong 1987 kilid sa UP Film Center sa UP Campus sa Diliman, Quezon City. Ang RHA-lime nagsilbing pangdugang alang sa semento, bunbon, hollowblocks nga gigamit sa gawas ug sulod nga bungbong sa modelong balay.

Ang pagtuon niining maong modelo sa pagtukod og balay sa University of the Philippines Building Research Service (UP BRS) nakasentro ngadto sa gagmayng balay nga gidesinyo nga makabenepisyo sa mga gagmayg kita nga mga pamilya. Ang modelong balay adunay floor area nga 39 sq. m matag usa.

Matod ni Engr. Nathaniel B. Diola, direktor sa University of the Philippines Building Research Service (UP BRS) Director Nathaniel B. Diola nga nagkadaiyang pagtuon ang ilang gihimo aron madeterminar ang kalig-on sa mga materyales gikan sa sunog, atake sa anay ug agup-op diin ang resulta masaaron kaayo.

Kining maong teknolohiya nagpagidlaw sa interes sa lokal nga mga enhinyero sa konstruksiyon ug arkitekto nga nahingangha sa resulta sa mga panukiduki nga nag-analisar sa RHA isip potensiyal nga panghulip alang sa silica fume, usa ka mahinungdanong materyales alang sa pagpadukot oRHA performance isip potensiyal nga panghulip alang sa silica fume, usa ka mahinungdanong materyales alang sa pagpapilit sa pozzolan o semento.

Hinuon, kining paggamit sa RHA alang sa pagtukod og balay dili na bag-o nga teknolohiya tungod kay kini nailado na sa nagakaugmad nga mga nasod. Usa ka yano nga ikonsiderer sa pagtukod og balay, gamay man kini o dako, mao ang materyales nga makasugakod sa kalayo.

Ang pagsagop niining teknolohiya sa lokal nga kahimoan angay nga mahingpit ug masustenar tungod kay abunda kita sa lughason (raw material) nga tinubdan, renewable ug mahigalaon sa kaliyongan. Usa ka dakong ideya ang pagkonsiderar sa tahop sa humay nga alternatibong semento ug ideyal nga pangdugang sa semento aron makunhoran ang pagkagabok ug pagkanipis sa mga estruktura ug makapadugang sa kalig-on sa mga kongrektong estruktura.

Ang atong mga mag-uuma ug galingan sa nasod makaprodyus og sobra sa 2 milyon metriko tonelada nga tahop sa humay nga itam-ok lang isip basura unya sunogon. Apan ang nakaayo niini kay ang RHA diay mahinungdanon kaayo ug daghang kagamitan. Sa panukiduki sa mga siyentista sa International Rice Research Institute (IRRI) mga 17-25 porsento sa kabug-at sa tahop sa humay magpabilin diha sa abo, nga mahimong magamit isip pozzolana aron ihulip sa 50 porsento sa ordinaryong portland cement. Ang gibatonang silica sa abo moreak sa lime sa paghalo na niini diha sa tubig aron makaporma og calcium silicate hydrates nga molihok isip maghuhugpong. Mao nga ang paggamit og tahop sa humay dinhi sa atong nasod paborable kaayo tungod kay gawas nga barato mahigalaon usab sa kaliyogan.