Ang Kalihokan Sa Baga

SAMA sa utok, kasingkasing, amimislon ug atay, mahinungdanon usab nga organo sa tawo ang baga. Anaa kini mahimutang dapit sa dughan nga gipalibotan sa gusok. Ginama kini sa humok ug mainat nga mga tisyu nga modako ug mogamay samtang nagginhawa ang tawo. Ug ang dako niining trabaho mao ang pagkuha og oksihena gikan sa gawas nga gikinahanglan sa lawas aron mapagawas usab ang carbon dioxide nga namugna sa mga selyula.

Sa pagkahanggap og oksihena, miagi man sa ilong ug baba, kini moagi sa epiglottis (usa ka nipis nga tisyu nga mosira aron ang pagkaon nga gitulon dili makasulod sa agianan sa hangin). Molahos kini sa trachea (pormag tubo nga nagkonektar sa baba pinaagi sa bronchi kun windpipe) ngadto na sa vocal chords sa larynx (voice box diin nahimutang ang vocal chords) hangtod nga moabot sa bronchi (mga sanga sa trachea nga mihatay gikan sa trachea ngadto sa baga). Gikan sa bronchi, ang hangin moagi sa matag baga ug ngadto sa nagkasigpit ug nagkasigpit nga bronchioles hangtod nga moabot sa alveoli (mga gagmay, nigpis nga paril sa bulsa-bulsa sa hangin sa tumoy sa sanga sa bronchiole).

Unsay mahitabo kon ang hangin makasulod na sa baga? Sa matag bulsa-bulsa sa hangin, taas ang konsentrasyon sa oksihena mao nga kini moagi o molingkawas paingon sa alveolar membrane ngadto sa pulmonary capillary (gamayng ugat nga nagpalibot sa matag alveolus). Sa sinugdan sa pulmonary capillary, ang hemoglobin sa red blood cells adunay mikuyog nga daghang carbon dioxide ug diyotayng oksihena. Ang oksihena nga makasulod dinhi, motakgos sa hemoglobin ug mabuhian ang carbon dioxide. Ang carbon dioxide buhian usab gikan sa sodium carbonate nga natunaw sa dugo sa pulmonary capillary. Taas ang konsentrasyon sa carbon dioxide sa pulmonary capillary, mao nga ang carbon dioxide mobiya sa dugo ug moagi ibabaw sa alveolar membrane ngadto sa air sac. Kining pagbinayloay sa carbon dioxide ug oksihena mahitabo nga paspas (pipila ka pitik sa segundo). Mobiya lang ang carbon dioxide sa alveolus kon mo-exhale ug ang dugo nga abunda na sa oksihena mobalik sa kasingkasing. Mao nga dakong tumong sa pagginhawa ang pagmentinar sa taas nga konsentrasyon sa oksihena ug gamayng konsentrasyon sa carbon dioxide sa alveoli.

Daghang mga kondisyon nga makaapekto sa husto nga pag-obra sa atong baga nga nabahin sa duha: kadtong naglisod sa pagginhawa ug kadtong nakadaot sa baga nga nakadaot usab sa abilidad sa pakigbinayloay sa carbon dioxide ngadto sa oksihena. Pipila sa mga kondisyon nga makaapektar mao ang asthma, diin ang bronchioles mapuga, magpakunhod sa gidak-on sa agianan sa hangin nga makaputol sa pag-agi sa hangin ug makadobleg trabaho sa mga masel sa pagginhawa; emphysema, diin ang baga mahimong manghugot ug mahimong dili daling mainat nga makadugang sa trabaho sa mga masel sa pagginhawa; bronchitis, paghubag ug paggamay sa agianan sa hangin nga magpadoble sa trabaho sa masel sa pagginhawa; ug ang apnea, paghinay sa pagginhawa o paghunong ubos sa nagkadaiyang kondisyon. Dugang niini ang mga sakit sama sa TB ug kanser sa baga, pulmonary edema, pagkahanggap og aso ug carbon monoxide poisoning nga makaapektar o makapugong sa pagbinayloay sa hangin.

Busa angayng ampingan ang baga gikan sa mga makadaot niini aron magpabilin kining lig-on ug makaobra sa husto sa pakigbinayloay sa carbon dioxide ug oksihena aron madugtongan ang lanot sa kinabuhi.