Ang Oil Spill ug ang Epekto Niini sa Kaliyongan ug Katawhan

ANG paghinlo sa mibanaw nga itom nga lana dili sayon nga trabaho. Usa ka pananglitan niini ang Exxon Valdez oil spill sa Alaska niadtong 1989 nga hangtod karon migasto og sobra sa duha ka bilyong dolyar sa operasyon sa paghinlo sa kadagatan. Ug kining nahitabo nga oil spill sa kadagatan sa Isla sa Guimaras mogugol usab og dakong salapi, mahimong bilyon ka pesos ug mahimo usab nga moabot sa trilyon.

a higayon nga adunay oil spill, ang mga eksperto niining maong kalamidad segun sa websayt nga www.oilspill.com mogamit sa pipila ka paagi aron malimitahan ang idulot nga kadaot ug paghinlo sa mibanaw nga lana diin labing komun nga gamiton ang containment and recovery, dispersal, bio-remediation ug pagsunog.

Giingon nga ang kinaiyahan adunay kapasidad sa pag-atiman sa mibanaw nga lana sa natural nga proseso. Apil ning maong proseso ang solution emulsification ug photo-chemical oxidation apan kining maong mga proseso mogugol og taas nga panahon.
Ang containment and recovery maoy kasagaran nga unang paagi nga himoon sa pagsulay sa paghinlo human mibanaw ang lana. Ang taas, naglutaw nga plastik o rubber barriers nga gitawag og booms gibutang palibot sa naglutaw nga lana. Kining maong paagi, moakto nga koral aron pag-ali nga dili makaeskapo ang lana ug malikayan nga molanay pa padulong sa baybayon.

Kon makoral na, ang lana mahimo nang matangtang pinaagi sa daghang tipo sa skimmers. Ang vacuum skimmers moobra sa kalmadong tubig sa dagat ug gamiton sa pagsupsop sa lana paingon sa estakan nga tangke. Sa baloron nga tubig, ang floating disk ug rope skimmers mahimong paagion sa lana. Ang lana mopilit sa maong mga kahimanan ug ang lana mahimong matangtang unya. Ang mga materyal nga mosuhop sa lana sama sa layang dahon, dagami, kinaon sa gabas, balhibo sa manok, buhok sa tawo ug bunot sa lubi mahimong idugang sa naglutaw nga lana ug tangtangon kon mabasa na kini sa lana. Ang paggamit sa mga absorbent removal mahimong moobra sa paspas nga maglihok nga tubig apan kining maong paagi hinay ug gastoso.

Ang mga kemikal mahimo usab nga magamit aron pagbungkag sa naglatab nga lana ngadto sa minilyon ka gagmayng tibugol sa lana. Imbes nga tangtangon ang lana, ang dispersants ingon sa magpakatap sa epekto sa oil spill ngadto sa daghang ekosistema nga nagpahimo niini nga usa sa dili kaayo makatabang nga solusyon sa problema sa kaliyongan kalambigit sa oil spill.

Ang pagpadali sa biological degradation sa oil spill pinaagi sa pagdugang og microorganism kun bakterya nga mokaon sa lana ngadto sa apektadong dapit usa usab ka paagi sa paghinlo sa oil spill. Kining maong proseso labing moobra kon ang lana nadagsa na sa baybayon kaysa anaa pa naglutaw-lutaw sa lawod nga nasulayang epektibo human sa Exxon Valdez oil spill.

Sa laing bahin, ang pagsunog maoy nihit nga gamiton nga opsiyon alang sa paghinlo sa mibanaw nga lana kay sama sa dispersal magpakatag lang sa polyusyon imbes nga magtangtang gikan sa natural nga kalikopan.

Ang oil spill nga mahitabo duol sa baybayon kanunayng makaepekto sa daghang mga buhing organismo kaysa usa nga mahitabo sa dakong dagat. Kini tungod kay ang dagat nga duol sa baybayon maoy pinuy-anan sa daghang mga kinabuhi sa dagat kaysa dakong lawod. Hinuon, ang tanang oil spill aduna gayoy epekto sa mga organismo nga nanimuyo sa dagat, ug ang oil gikan sa dakong lawod mahimong madagsa ug makakontaminar sa lapyahan gatosan ka milya gikan sa tinubdan sa oil spill. Ang oil spill makadaot sa mga binuhat sa dagat pinaagi sa pagkahilo human makakonsumo og lana, pinaagi sa direktang kontak ug pinaagi sa pagguba sa ilang pinuy-anan ug kahinguhaan sa pagkaon.

Ang negatibong epekto sa pagkahigop og toksik lebel sa lana ingon sa dili kaayo masabtan alang sa daghang espisipikong mga organismo, ilabi na ang mga plankton ug mga organismo nga nanimuyo sa tugkaran sa dagat. Maoy daling masabtan ang epekto sa dagkong mga binuhat sa dagat sama sa dagkong mga isda ug mammal (pananglitan balyena). Ang mga isda makahigop og daghang lana pinaagi sa ilang hasang. Kon dili direktang makapatay kanila, makakunhod kini sa ilang abilidad sa pagsanay o moresulta sa pagkadeporma sa ilang mga liwat. Hinuon, ang labing daling maigo niining oil spill mao ang mga kinhason.

Ang pagkatundag sa M/T Solar I niadtong Agosto 11, 2006 maoy usa ka dakong kalamidad nga giatubang karon sa katawhan sa Isla sa Guimaras. Kay ang oil tanker nga nagdala og 2 ka milyon ka litro (sobra sa 500,000 ka galon) sa bunker fuel (bug-at nga residual petroleum oil nga gamiton isip panubil sa mga barko, industriya ug planta sa elektrisidad) diin gibanabana nga sobra sa 200,000 ka litro niini ang misudlot na sa gisudlang mga compartment, nakaapekto na sa sobra sa 26,000 ka lumulupyo sa Guimaras nga nagdepende sa pagpangisda, nakakontaminar na sa sobra sa 300 ka kilometro sa kabaybayonan ug 500 ka ektarya sa kabakhawan. Ug ang nahibiling bunker fuel nga atua pa sa compartment nagpahimo karon sa maong oil tanker nga usa ka dakong bomba nga gitanom ilawom sa dagat nga kon mobuto magdulot pag dugang kadaot sa kalikopan ug sa katawhan duol niini.

Ang mibanaw nga itom nga lana nga daw gihilam-os sa nawong sa dagat sa Isla sa Guimaras, naghulga sa tinubdan sa isda sa mga mananagat sa maong dapit. Ug karon, nagdulot og dakong kadaot gikan sa pisikal nga kontaminasyon sa mga ekipo sa pagpangisda, kontaminasyon sa pagkaon gikan sa dagat, ug kahinay sa ekonomiya gumikan sa pagkabalda sa aktibidad sa negosyo.

Bisan sa retrato lang, mitulo ang akong luha nga nagtan-aw sa duha ka mananagat nga milusad ug namugsay sa naglatab nga dagat. Kon unsa man ang mga kasakit nga ilang giluom sa dughan, ingon sa ako usab nga nasinati karon. Kay ang dagat nga maoy tinubdan sa ilang panginabuhi mao usab ang tinubdan sa panginabuhi sa among pamilya.
Ngilngig hunahunaon. Ang inanay nga pagpatay sa tinubdan sa ilang panginabuhi sama ra usab nga gihinay-hinayan pagpatay ang ilang kaugalingon.

Dili tiaw ang giatubang nga problema karon sa mga naapektohang komunidad ilabi na ang mga mananagat sa Isla sa Guimaras nga gibanabanang mawad-ag 3-5 ka milyon ka pesos matag adlaw nga dili na makapanagat. Wala pay labot niini ang resulta sa panglawas sa mga lumulupyo sa maong dapit. Ang isda maoy nag-unang pagkaon nga tinubdan sa protina alang sa mga komunidad nga anaa sa kabaybayonan, ug ang hinlo nga isda mahinungdanon kaayo alang sa himsog nilang panglawas.

Ang bunker fuel adunay toksikong kahimoan nga makaingon sa mga sakit-sakit sa panit sa higayon nga makatapot sa lawas ug ang padayong pagkahanggap sa tawo sa inalisngaw gikan sa mibanaw nga lana mahimong makaali sa baga ug sa agianan sa hangin.

"Oil by nature contains, polyaromatic hydrocarbons, they are persistent, they remain in the environment for sometime. It could kill planktons, fish larvae, reefs," matod ni Von Hernandez, ang Southeast Asia campaign director alang sa Greenpeace.

Sa kinatibuk-an, bisan unsa nga tinubdan, ang oil spill adunay idulot nga kadaot sa kaliyongan. Kay kining oil spill adunay epekto dili lang sa kalikopan, sa mga binuhat nga nanagpuyo niini. Ang hangin ug ang sulog sa dagat makadala sa polyusyon ngadto sa liboan ka kilometro gikan sa tinubdan sa oil spill.

Duna man untay namugna nga trabaho sa pagpasiugda sa Petron sa pag-hire og 800 ka lumulupyo sa Nueva Valencia alang sa "cash for work" scheme nga suweldoan og P300 matag adlaw sa pagpanghinlo sa mibanaw nga lana nga nadagsa na sa mamala ginamit ang lokal nga mga kahimanan, ug ang mga hinabang salapi ug uban pa dili makatugbang sa bili sa dakong kadaot nga gidulot sa oil spill sa panginabuhi sa mga lumulupyo, sa panglawas ug sa kabalisa nga sa matag karon ug unya mohadla sa ilang panumdoman nga daw usa ka daman.