EKSTRAORDINARYONG PARI, EKSPLORADOR UG SAYANTIS

GAWAS kang Magellan ug Miguel Lopez de Legaspi, may usa ka tawo nga dako usab og gikatampo sa kasaysayan sa Pilipinas ilabi na sa pagpasagop sa mga natibo sa Kristiyanismo. Siya si Fray Andres de Urdaneta, usa ka Agustinong pari nga taga Ordizia, Espanya.

Nagsul-ob og sapot sa pari, si Urdaneta nakatubag sa obligasyon sa iyang bokasyon sa dihang nagmalamposon siya pagsangyaw sa pulong sa Diyos ug sa paghimong Kristiyano sa katawhan sa Sugbo. Sa Sugbo, natukod nila ni Miguel Lopez de Legaspi ang Basilica Minore del Sto. Niño.

Gawas nga usa ka Agustinong pari, aduna usab siyay hilig sa astronomiya ug military arts. Siya ang naningamot sa pagbukas og ruta gikan sa Sugbo ngadto sa Mexico human nga siya gikomisyon ni Miguel Lopez de Legaspi nga magpahigayon niini. Ang ruta, nailhan nga Urdaneta's route, napamatud-an nga mapuslanon sa pagbukas sa ganghaan sa oportunidad sa Pilipinas ngadto sa ubang dapit sa kalibotan, nga maoy kanunayng gigamit isip nag-unang ruta sulod sa 250 ka tuig.

Maingon nga si Father Urdaneta maoy responsable sa pagdala sa atong nasod ngadto sa mapa sa kalibotan pinaagi sa iyang pagkaplag ug pagsubay og ruta latas sa Pasipiko nga maoy agian pabalik sa mga galyon nga nahiuban sa Galleon Trade.

Kining dakong gikatampo ni Father Urdaneta wala malilong sa katawhang Pilipino. May mga dapit sa nasod nga naabot sa gisangyaw nga Kristiyanismo ni Father Urdaneta nga nagpasidungog ug nagtamod sa nabuhat sa ekstraordinaryong pari. Usa na niini ang Dakbayan sa Urdaneta sa Pangasinan nga nagtukod og Urdaneta Park and Monument nga giinawgurahan niadtong Abril 25, 2009. Ang inawgurasyon gitambongan nila ni Don Jose Miguel Santamaria Ezieza, mayor sa Ordizia, Espanya; National Commission for Culture and the Arts (NCCA) Chairman Dr. Vilma Labrador; NCCA Executive Director Cecile Guidote Alvarez; National Artist Ildefonso P. Santos; Mayor Amadeo Perez Jr., mayor sa Dakbayan sa Urdaneta; Fr. Pedro Galende, OSA, presidente sa Urdaneta 500 Commission; Kongresman Marcos Cojuangco, kongresista sa 5th District sa Pangasinan; Carmen S. Cojuangco, mayor sa Sison, Pangasinan, mga mulupyo sa Dakbayan sa Urdaneta, ug mga dumuduong uban na ang mga gumagapan gikan sa kaulohan nga gidapit sa NCCA. Kini maoy panak-op sa selebrasyon sa ika-500 nga anibersaryo sa pagkatawo ni Fray Andres de Urdaneta nga mipahat sa iyang abilidad sa pagnabigar sa kadagatan ug isip espirituwal nga giya niadtong ika-15 nga siglo.

Sa pagtukod sa Urdaneta Monument, upat ka National Artist ang nagkahugpong aron mahimpos ang makasaysayanong bantayog. Si Napoleon Abueva maoy nagkulit sa bronse nga estatuwa ni Father Urdaneta samtang si Abdulmari Imao maoy nagmugna sa simbolikong representasyon sa galyon isip base sa estatuwa. Ang womb water ug garden landscape gidisenyo ni Landscape Artist Ildefonso P. Santos. Samtang si Magsusulat Dr. Alejandro Roces maoy nagsulat sa Ode to Fray Urdaneta nga gihubad ngadto sa upat ka pinulongan. Ang bersiyon niini sa Filipino gihubad ni Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) Chairman Jose Laderas Santos, ang bersiyon sa Ilokano gihubad ni Jose Bragado, samtang ang bersiyon sa Spanish ug Basque gihubad nila ni Fr. Pedro Galende ug Mayor Jose Miguel Santamaria Ezieza.

Ania ang usa ka bahin sa Ode to Fray Urdaneta nga atong gikutlo gikan sa sinulat ni Dr. Alejandro Roces:

Ode to Fray Urdaneta (Kinutlo)

How marvelous to behold
His life shining like gold!
Five centuries may have passed.
But he has not been surpassed
The book of his life appears
Still new after five hundred years.
Born in 1508
Died in 1568
Only sixty years on earth
But already a myth.
By the air, stars, sun, moon
His imagination was hewn.
Fray Urdaneta, a Spanish Basque.
From his time and age was clearly cast.
Since birth orphaned and alone,
Sage of Ordizia and navigator well known
Heroic soldier and scholar,
He set his sights on islands far.

Kining kasugiran sa kinabuhi ni Fray Andres de Urdaneta nahiabot usab sa talad-buhatan sa namunoang lider nga anaa sa Malacañang. Wala maglangan, si President Gloria Macapagal-Arroyo miisyu og Presidential Proclamation 1423 nga nagtibuok og 15-man committee aron mapalapad ang nahugpong nga kasayoran sa ekstraordinaryong pari. Dugang niini, opisyal usab nga gisubhan sa pangulo ang Tuig ni Urdaneta sa miaging tuig sa iyang pagbisita sa Dakbayan sa Ordizia aron inawgurahan ang Urdaneta Museum.

Sa pagsaulog sa Tuig ni Urdaneta, naglaom ang presidente nga masilsil sa alimpatakan sa bag-ong tubo ang kahinungdanon sa papel nga gidala ni Fr. Urdaneta niadtong pagkadiskobre pag-usab sa Pilipinas nga nagsilbing lusaran sa globalisasyon. Ug sa pagpahigayon sa selebrasyon sa Tuig ni Urdaneta, ang NCCA ang nag-unang ahensiya sa kagamhanan nga tublaw nga naninguha nga magmalamposon ang giugbang selebrasyon, usa ka selebrasyon nga gitambayayongan sa kagamhanan sa Pilipinas ug kagamhanan sa Dakbayan sa Ordizia.

Niining tanan, ang pag-inawgurar sa Urdaneta Park and Monument nga nagbuntaog atubangan sa bag-ong dakbalay sa Dakbayan sa Urdaneta maoy nagsilbing korona sa nagkadaiyang okasyon nga nagpahinumdom ug nagpasidungog kang Father Andres de Urdaneta.