AVELINO LOMBOY Grapes and Guapple Production: Prutas sa Kalamposan

AVELINO LOMBOY
Grapes and Guapple Production
La Union

Prutas sa Kalamposan

Kon mokaon og ubas, lagmit dili ka maghunahuna nga kini gipatubo sa lokal nga umahan. Kini hangtod nga ikaw makaduaw sa usa ka lungsod nga gitawag og Bauang sa La Union nga ikaw mahingangha sa kamatuoran nga aduna gayod diay lokal nga ubasan nga giatiman sa mga mag-uumang Pilipinhon, ug kini tungod kay usa ka tawo ang unang misuway niini.

Kaniadto, si Avelino Lomboy ug ang iyang kapikas nga si Consolacion misuway og lainlaing patigayon sa pananom aron pagpangita sa ilang tingusbawan. Hinunoa, wala gayod sila makontento sa paningkamot nga nagbunga lamang og diyotayng ganansiya. Walay pagkaluba sa iyang pangandoy, gidawat ni Avelino ang sugyot sa usa ka higala nga suwayan ang pagtanom og ubas.



Nagsugod siya pinaagi sa kawhaan ka igtatanom gikan sa Sugbo sa 1970’s, si Avelino naghimo og kaugalingong panukiduki aron kat-onon ang teknolohiya sa viticulture kun pagpatubo og ubas sa kaugalingong nataran sa La Union. “Sa dihang nakahukom ko nga kat-onon ang pagpananom og ubas, ako kining giisip nga lingaw-lingaw lang tungod kay wa man ko masayod kon kini mosalir,” matod ni Lomboy.

Sa nagtan-aw siya sa iyang ubasan nga namunga na, misugod usab pagtubo ang dakong tinguha nga ipadayon sa iyang dapit-natawhan ug nasaksihan ang maayo niining potensiyal. Aron palamboon ang iyang binhi, miimportar siya og semilya gikan sa California ug gipalapdan ang iyang dapit-tamnanan. Sa paghinapos sa 1980’s, ang ubasan ni Lomboy mikanap bisan ngadto na Nueva Ecija ug Iloilo, uban ang kinatibuk-ang gidak-on sa yuta nga 25 ektaryas.

Sa paghinandas sa iyang produksiyon sa ubas, makaani siyag dul-an 2,000 kilos matag adlaw panahon sa ting-ani, kasagaran sa Disyembre. Niining panahona, ang La Union nakakuha nag kabantog ingon nga tigpasanay og ubas kay si Lomboy mipakatap man sa teknolohiya ug midasig sa iyang mga silingan aron mosulod sa mabungahong kalihokan sa teknolohiya sa panguma. Usab, ang merkado sa iyang ubas nakaabot sa kaulohan, diin adunay dakong panginahanglan sa iyang abot.

Sa pagkakaron, siya girespetohan sa dako niyang natampo sa patigayon sa panguma ug nakadawat og daghang pag-ila, gikan sa pagka pinalista sa pagkaplag sa Ten Outstanding Young Men hangtod sa rehiyonal nga Gawad Saka Awardee nga gihatag sa Departamento sa Agrikultura. “Niining akong edad ug ang katawhay sa akong banay tungod sa akong mga kalamposan sa patigayon sa panguma, wa na koy angay pang pamatud-an. Apan padayon pa kong mipahat sa akong mga kaalam aron pagtabang sa mga komunidad libot nako aron makapahimulos sa panguma,” matod ni Lomboy.

Bisan kon ang tanan nilang mga anak nahimong malamposong propesyonal sa ilang napiling mga natad, ang magtiayong Lomboy nagpadayon sa pag-alima sa ilang gugma sa panguma pinaagi sa paghimo sa ilang umahan nga mabungahon dili lang sa ubas kondili sa uban pang tanom nga tag-as og kalidad, sama sa guapple (matang sa bayabas nga dagko og bunga. Gani, nailhan na usab sila isip kinadak-ang mag-uuma sa guapple sa rehiyon sa Ilocos.

Ingon sa wala nay makapugong kang Avelino sa pagpanguna sa patigayon sa panguma sanglit ang sunod niyang laraw gisugdan na usab — ang pagtukod og processing center dinha mismo sa iyang umahan sa iyang ani sa guapple.

Mga Tip:

Sa dihang siya gipangutana kon nganong ang iyang bana milampos sa pagpananom og ubas sa ilang lokalidad, si Consolacion miingon nga ang iyang bana adunay putli nga gugma sa panguma ug nagkat-on sa bag-ong mga butang ug misuway kon unsaon kini nga magmalamposon. “Si Mr. Lomboy kanunay buot moeksperimento ug kanunayng buot mokat-on gikan sa wala. Apan bisan pa niini, ang iyang pagka mainantoson sa panguma maoy nakapahimo sa among negosyo nga malamposon. Kon siya wala pa lang mahigugma sa iyang gibuhat, wa unta mi molampos,” matod niya.