JUSTINO & JULIE ARBOLEDA: Gikan sa mga biya ngadto sa kaadunahan

JUSTINO & JULIE ARBOLEDA
Juboken Enterprises
Albay

Gikan sa mga biya ngadto sa kaadunahan

Himoa ang mga biya ngadto sa mapuslanon, biodegradable nga mga produkto nga makapanalipod sa kalikopan, paghatag sa gikinahanglang mga trabaho sa kabos nga mga mag-uuma sa iyang pinuy-anang lalawigan ug saylo pa, mokita pag dugang tandi sa desenteng kita gikan sa nagatubo nga patigayon ug himoon ang Pilipinas nga mapasigarbohon. Si Engr. Justino R. Arboleda, nahimugso sa Guinobatan, Albay, nakahimo niining tanan ug labaw pa.

Ug kini nanghitabo tungod kay siya kanunay mang maayog rekord sa pag-eskuyla uban ang bachelor ug master’s degree sa Agricultural Engineering gikan sa Tokyo University ug doktorado gikan sa Tsukuba University, buot niya nga ugmaron ang iyang katakos ug moangat ang kahimtang sa liboan ka mga mag-uuma og lubi sa ilang lalawigan.

Ug atol nga siya nahilambigit sa usa ka pagtuon nga gipaluyohan sa Asian Development Bank aron pagpiho sa hinungdan sa kakabos sa Bicol nga siya nakamatikod og mga pamaagi aron himoon ang mga bunot, nga gipamiyaan lamang sa mga mag-uuma human nila lugita ang unod aron iproseso ingon nga lana, ngadto sa lanot nga pision ug dagmayon ngadto sa lig-ong mga banig nga epektibo kaayo nga pangpugong sa nangabanlas nga yuta.

Hinunoa, ang iyang “coconet” wala dihadiha mokita. Ang mga ahensiya sa kagamhanan ug mga pribadong buhatan nga iyang giduol nagduhaduha sa pagpaluyo sa iyang plano, nga matod pa, risgo kaayo. Ang pagsalikway mao lamay nakahimo kang Arboleda nga mohimo og dakong layat gikan sa pagka dekano sa College of Agriculture sa Bicol University ngadto sa pamatigayon. Ug mao nga sa 1995, uban sa iyang kapikas nga si Julie, usa ka biologist ug magtutudlo, ilang gimugna ang Juboken Enterprises.

Dihadiha ilang gipalambo ang ilang materyal alang sa pangpugong sa pagkabanlas sa yuta nga lanot sa lubi ug ning bag-o lang nga ang ilang talagsaong produkto nakataga sa atensiyon sa gawas sa nasod nga nangita og pamaagi aron mapugngan ang kalikopanong pagkaguba sa mga tampi sa suba, baybayon, ug kabakildan.

Matod ni Arboleda, ang ilang coconet, diin karon gitawag og geotextiles, labing maayo sa pagkontrolar sa pagkabanlas tungod kay kini mosunop man og tubig, mopugong sa tubig, mopugong sa pagkaanod sa yuta panahon sa ting-ulan ug makapatabunok sab kini sa yuta alang sa pagpatubo sa mga tanom. Sayon ra sab kining gam-on ug maayo sang panginabuhian sa mga mag-uuma og lubi nga manguha sa lanot sa bunot ug magdagmay niini aron makahimo sa geotextile.

Ang Departamento sa Agrikultura, pinaagi sa Philippine Coconut Authority, mitabang sa pagbaligya sa ilang mga produkto. Sukad sa 2000, kanunay silang nanambong og trade fairs nga giorganisar sa PCA.

Dili pa dugay nga ang geotextile sa Juboken nakakuha sa pag-ila nga sibo kanila, ang labing prestihiyoso niini mao ang pagdaog sa tigi sa unang ganti sa First World Challenge nga gipaluyohan sa BBC World Television sa London kaniadtong 2005.

Apan alang kang Arboleda, ang labing maayong ganti mao ang pagtabang sa kababayen-an ug mga mag-uuma sa lubi ug pagpakatap sa kinatas-ang produkto nga mapagarbohon gikan sa Bicol, Pilipinas.

Mga Tip:

• Kinahanglan nga adunay pasensiya, ang pagpailob ug paningkamot. “Ang pamatigayon dili dula. Hatagan kini og pagtagad. Ang teknikal nga kaalam gikinahanglan usab. Si Ginong Arboleda usa ka enhinyero, busa wa kamiy suliran kon bahin na sa pag-ayo sa mga makina ug pag-atiman niini,” hinugilon sa iyang asawa.