Kasugiran Sa Duha Ka OFW Nga Misulod sa Agribusiness

GINAINGON nga ang pagsulod sa agribusiness mas maayo pa kaysa manarbaho sa gawas sa nasod. Gani, mas maayo pa kini og kita sahi sa napamatud-an sa duha ka kanhi OFW. Ang usa nila seaman nga nag-leave gikan sa iyang $1,700 matag bulan nga trabaho sa miaging tuig ug nakombensir nga mas labi pang miangat ang iyang panginabuhi sa kasamtangan niyang agribusiness. Nakahukom siya nga dili na angay mobalik pa sa iyang kanhing trabaho sa pagka seaman.

Ang laing kanhi OFW usa ka truck driver sa kompaniya sa furniture sa Saudi Arabia nga magdawatan og P12,000 nga suweldo matag bulan. Wa madugay, nakat-on siya sa pagluto og pagkaon sa mga Haponanon ug ubang foreign cuisine nga maoy naggahas og dalan kaniya nga mahimong chef sa usa ka Japanese restaurant nga magdawatan na og P40,000 nga suweldo matag bulan. Karon, usa na siya ka progresibong mag-uuma ug negosyante, mokitag labaw pas P40,000 nga iyang madawat isip usa ka chef sa Japanese restaurant.

Ang Seaman
Ang seaman nga nahisgotan mao ang 35-anyos nga si Christopher Rodrigo sa Carmen, North Cotabato. Usa siya ka seaman sulod sa 13 ka tuig ug nagtuo siya nga dako-dako ang iyang kita. Apan nianang Hulyo sa miaging tuig, nag-leave siyag usa ka tuig apan magdawatan gihapon sa gamayng bahin sa iyang binulan nga suweldo. Misulod siya sa pagpananom og mais ug pamuhunan sa ubang mag-uuma sa mais ingon man usab sa trading. Karon, maayo ang dagan sa iyang negosyo ug nakahukom nga dili na mobalik sa kanhing trabaho.

Nahigugma siya sa dapit nga iyang gipuy-an karon tungod kay kauban niya ang iyang asawa nga si Leah Mae ug ang ilang duha ka anak-babaye. Ang iyang asawa maoy nagdumala sa nagkadako nilang agricultural supplies store samtang siya libang sa pagdumala sa kaugalingong corn growing, financing ug trading.

Sa iyang pag-uli sa miaging tuig, nagsugod si Christopher sa pagpananom og hybrid corn, ang Bioseed Healer 101, sa pito ka ektarya nga kaugalingon niyang umahan. Excited siya kay ang iyang proyekto nagmalamposon. Gikan sa pito ka ektarya, nakaani siyag 50 ka tonelada sa first class grain with 14% moisture content. Nabaligya niya ang iyang mga naani sa tag-P13.60 kada kilo maong mihalin siyag P680,000. Base sa iyang rekord, migasto lang siyag P182,000 aron makaprodyus og mais sulod sa upat ka bulan.
Mao nga karon, nananom siya sa laing pito ka ektarya niyang umahan. Dugang niini, misulod usab siya sa pagpamuhunan sa 100 ka ektarya nga gitikad sa mga mag-uuma nga may mga luna nga usa ka ektarya ngadto sa 20 ektaryas.

Sa iyang pagpamuhunan, mopa-advance siyag balor og P20,000 kada ektarya sa binhi, herbicide, abono ingon man cash. Ang advanced financing ikibra ra unya gikan sa mahalin sa abot sa mga mag-uuma nga paliton ra usab ni Christopher.

Tungod kay wa siya magtuon sa agrikultura, hugot nga gisunod ni Christopher ang rekomendasyon sa Bioseed technician nga nagsuplay niya og mga binhi. Gisunod niya ang girekomendar nga distansiya sa pagtanom nga 70 cm between rows ug 20 cm between hill in the row. Magpugas lang siyag usa ka binhi kada buho. Dili sama sa ubang mga mag-uuma nga nanagpugas sa ilang mga mais nga simpot ang distansiya. Wala kini niya himoa kay ang nanagsiot nga mga punoan sa mais may tendensiya nga motaas ug ang mga puso dili kaayo modagko sama niadtong gitanom ubos sa girekomendar nga distansiya. Dugang niini, lisod sad anihon ang tag-as nga mga punoan sa mais.

Aduna say kaugalingong trucking business si Christopher. Ibiyahe niya ngadto sa buyer dili lang ang iyang mga naani ug sa ubang mga mag-uuma nga iyang gitagaan og puhunan, apan ingon usab sa ubang mga mag-uuma sa lalawigan. Duna siyay duha ka trak nga magpahigayon sa pagtumod sa abot sa umahan ngadto sa mga pumapalit sa Dakbayan sa Davao ug sa uban pang dapit sa Mindanao.

Ang Truck Driver/Chef
Si Roy Angcaco, 44 anyos, mapasalamaton nga mipauli sa iyang yutang natawhan sa Carmen, North Cotabato niadtong 2000 bisan pa og nagdawatan na siya niadto og P40,000 nga binulang suweldo. Usa kadto ka taas nga paglukso gikan sa P12,000 nga iyang ginadawat nga suweldo matag bulan sulod sa daghang tuig isip truck driver sa furniture company sa Saudi Arabia.

Nakatapos si Roy og vocational course nga automotive ug human sa gradwasyon, milangyaw siya sa Saudi Arabia aron manimpalad isip usa ka drayber sa kompaniya sa furniture. Pipila ka tuig ang minglabay, usa ka Koryano nga nagdumala og restawran mikuha niya ug gisuweldoan siyag P20,000 matag bulan. Ang iyang trabaho mao lang ang pagdeliber sa mga pagkaon nga giorder gikan sa restawran. Kon wala siyay ideliber, patabangon siya sa kosina. Didto siya nakat-on sa pagluto og pagkaon sa mga Insek, Koryano ug Hapon.

Maayo kaayo siyang moluto og Japanese food maong gikuha siya sa usa ka Japanese restaurant isip dakudako sa kosina nga magdawatan og P40,000 nga binulang suweldo. Tungod kay kamao magdaginot ug ulitawo pa sulod sa 10 ka tuig sa Saudi Arabia, nakatigom si Roy gikan sa iyang kinitaan. Apan na-homesick siya kay wala siya makauli sa dihang namatay ang iyang lola ug amahan. Niadto, nakahunahuna siya nga mouli sa iyang dapit, labi na kay nagtuo siya nga ang iyang natigom nga kuwarta makabastar na sa iyang mga panginahanglan.

Sa iyang pag-uli nianang 2000, mipalit dayon siyag 12 ka ektaryang luna nga mibalor og P180,000 aron siya makasugod sa pagpanguma. Sa maong tuig, naminyo usab siya.
Sahi sa katagilungsod niyang seaman (Christopher Rodrigo), misulod usab si Roy sa pagpananom og mais ingon man usab sa laing mga proyekto. Nananom siyag Bioseed Healer 101 sa kaugalingon niyang umahan ug usab mitanyag og pamuhunan sa ubang mga mag-uuma og mais.

Gilambiyong ni Roy ang farming ug trading. Wala madugay sa iyang pag-abot sa nasod, nagpahimutang siyag tindahan sa bugas alang sa retailing ug wholesaling. Matod niya nga karon makabaligya na siyag labing menos 50 ka sakong bugas humay matag adlaw. Kini ang usa ka negosyo nga nakatabang og dako sa iyang kalamposan sa agribusiness.
Daghan usab sa mga nanag-iyag yuta ang namrenda sa ilang mga luna ngadto niya maong nakapananom siyag lainlaing matang sa tanom gawas sa mais. Ning tuiga, nakatanom na siyag tubo sa 21 ka ektarya nga giprenda kaniya. Nananom usab siyag humay sa lima ka ektarya.

Pipila ka tuig gikan karon, gilaoman niya nga mokita na usab siya sa iyang rubber plantation. Nakatanom man god siyag 6,600 ka punoan sa rubber tree sa siyam ka ektarya nga gilaoman niyang makuhaan og tagok, tulo ka tuig gikan karon. Masaaron kaayo ang maong proyekto tungod kay ang kasamtangang presyo sa goma tag-P88 kada kilo sa cup lumps.

Kining duha ka kanhi OFW mga buhing pamatuod nga ang pagsulod sa agribusiness diha sa kaugalingon nilang dapit mas labing maayong desisyon nga ilang gihimo kaysa padayong pagpanarbaho sa gawas sa nasod. Kining duha ka kugihang Pilipino nasayod unsaon pagdaginot ug pagtipig ang ilang kinitaan. Busa karon, ang ilang natigom nga kuwarta nakatabang nila nga mokita pa og dako pinaagi sa agribusiness.