Paghunas Ug Ang Mga Kaparat Nga Naglilo Sa Dughan*

Paghunas

Di malaran sa hait nga mga ngabil
Sa batong-dagat ang atong mga kagiki
Nga manggilumba sa hunasan.
Wala tay liatan. Ukayon ang tanan basta
Madaog sa atong dughan.
Usahay abtan tas pagpamentana sa Buwan.
Pero sa tanan di ko malimtan ang adlaw
Nga kita rang duha ang nanginhas ug tulo ray atong kuha.

Kon nahinumdom ka, imong gikulikot ang tabugok
Nga misuksok sa bangag gamit ang alambre
Nga talinis ang tumoy. Nakuha mo tuod apan
Naputod-putod ang mga gaway niini.

Kon nahinumdom ka, nagkadagma-dagma
Ang atong mga kamot pagdakop
Sa gamay ug niwang nga kasag.
Ug dihang imong nasikop gipaak
Ang imong kumagko. Pastilan! Naglilo
Ang hunasan sa imong pangulipas. Ug imong gipaak
Ang nabali nga paak.

Kon nahinumdom ka, gisidlitan sa likido
Sa ba’t ang imong mata
Nakasinggit kag pisot ug nagpusnga
Ang atong katawa. Pero, matod mo, way sapayan
Kay may lapwaan ug pus-an
Sa siling kulikot nga gilutawag suka
Su’d sa lapad sa Tanduay.

Pero gihangan ko sa paghunahuna.
Makakatawa pa kaha kita kon walay ingon niini
Ang makinhas inig-abot sa adlaw nga mohunas
Ang taob sa atong mga pangandoy?



Sa Imong Paggawas Sa Lawak 349

Naglumpat ang dughan dili sa kalipay
Kondili sa mihuot nga kalisang.
Unsaon wa ka na makatuod sa balay.
Gipangita ko ikaw sa lapyahan
Sa batong imong pungko-pungkoan
Apan mao ray naabtan
Ang putol mong anino.

Sa imong pagpahilayo, seguradong dili ka malipayon
Kay wa mo mahagki si Nanay ni masultihi
Asa ka paingon, bisan sa hunghong.
Hikapon ko man ang imong pagkawala
Diha sa mga lusok sa ulan sa Hulyo,
Hanggapon ang nalangsa nga hangin sa Habagat
O tilapan ang singot nga mitipon sa dagat,
Di ka na mobalik pa kanamo.
Halayo na ang imong napanaw
Nagtunob ka na sa utlanan
Sa mahayag nga dakbayan diin dili na mabati
Ang bagting sa karaang kampana.


Pagpaabot

Nangurog ang akong kamot nga giiwagan
Sa pikas nga Buwan samtang gihapyod-hapyod
Ang nangagkot nga buhok ni Nanay.
Giatangan namo ang imong pamayhon
Nga magdaling mosaka sa hagdan.
Gihandom nga madungog ang dahunog
Sa de kahon mong motorsiklo
Samas otso kabalyos nga Robin.
Kay gusto na namong mahanggap
Ang kahumot sa dugo
Sa tulingan nga giputos sa selopen.

Apan, wala… wala ka pa.

Gisulog-sulog na hinuon kami
Sa nagbilar nga mga gangis kay sa langit
Wala magpatim-aw ang North Star
Ug nagpaabot sa lapyahan
Ang Seven Star.
Hangtod gipadpad ang kahinam
Dihang ang among mga dalunggan
Gikulitog sa mensahe nga gitangag
Sa bugnawng hangin.

Ayaw kamog kabalaka
Nahutdan lang kog gasolina.


Habagat Sa Punaan Sa Bitaog

Ang akong nahinumdoman, dili ko maihap
Pila ka Buwan ang nakita
Sa pagsuong-suong sa mga mata
Sa pukot nga gisagbay sa punaan sa Bitaog.
Mao man goy akong gikalingawag lantaw
Ang mga samo ug lusay daw mga sundalo
Nga nagbantay sa ngabil sa baybayon.

Di na mabati ang imong hunghong
Nga mangapyot sa ikog sa hanging Habagat.
Wala nay ikasugilon ang mga balod
Nga mihalok sa lapyahan sa akong baybayon.
Nasuko ka ba maong gipasagdan
Nga matunaw ang mensahe ug modugang
Sa kaparat sa dagat?

Mao nay akong madungog ang langgis nga hinagawhaw
Sa nangahulog nga mga dahon sa Bitaog.
Buot nang tabonan ang mga mata sa nylon nga pukot –
Mga matang nakig-ambas sa mga buslot
Sa sakos-harinang layag wa malukot.

Pero ayaw nag kabalaka, ako karong gipunaan
Ang tastas nga pukot. Takgoson hangtod
Sa kataposang mata usa moabot
Ang laing Habagat sa punaan sa Bitaog.



Pagsul-ob Sa Sapatos

Makuti nga buhat kining gibilin
Mong tahas. Sayod ka wala ko kasulay
Pagsul-ob og sapatos samas imoha
Labi nang maglakawng mag-inusara.
Naa ra kog hawid-hawid
Sa kang Nanay nga saya.
Dili sab mohaom kining gamay kong tiil.
Apan si Nanay nagkalingawg maymay
Iyang pulong maoy laylay
Nagpatulog sa akong panghayhay.

Nangatawa ang mga tawo nga nagsul-ob
Ko sa daan nga puting sapatos.
Klaro man god kaayo nga bakikaw
Ang akong paglakaw-lakaw.
May miingon pang mora kog payaso
Naglikayng makatunob sa imong anino.

Pero wa nako paminawa. Wa tangtanga.
Nakasabot na ko nganong wa ko ikaw makita
Nga mireklamo bisan mihuot
Ang imong tiil sa gimanggad nga sapatos.

Karon, isaad ko. Adlaw man o gabii, tarongon
Sa pagdala aron angayan ug dili ikaulaw makita
Ang gihibut-an nga lapalapa.



Pagpanamin Sa Dughan

Nalubog ang panan-aw nga dili na mahikap
Sa tudlos mata ang kastilyong bunbon,
Ug mga batong hait ug talinis ang natumban
Sa mga lapalapa sa paghandom.

Nahulog ang tambol sa dughan nga nagsud-ong
Sa kasko sa Seven Star nga gitamnan
Sa sibuyas ug ahos, ug ang katig gisugnod
Sa gipabukal nga kan-ong baboy.

Nabugto ang tahi sa baba nga naglantaw
Sa gipakilo nga mga tingga
Labi na sa pukot nga gigamit nga pangsikop
Sa mga hawo ug manok.

Niini, gusto ko nang mahimong tunok sa tulingan aron isahog
Sa kamanyan ug insenso nga ipaaso sa sakayang magpalawod
Nga sakyan sa bag-ong mananagat nga may kalig-on mamugsay
Sa pikas baybayon nga gidag-om.


*(Mananaog sa Unang Pinasidunggan sa Tigi sa Sinulatay 2007 nga gipasiugdahan sa Bathalad-Mindanao. Mga maghuhukom: Gumer M. Rafanan, tagsiya; Reine Artianza-Cabrera, sakop; Raul Moldez, sakop. Ang Komite sa Tigi gipangulohan ni Marcelo A. Geocallo. Napatik sa Bisaya Magazine, Enero 16, 2008.)