SULOD sa imong lawas anaa ang kahibudngang mekanismo nga nagproteksiyon kanimo. Kini ang gitawag og immune system. Gidesinyo kini aron magdepensa batok sa minilyon nga mga bakterya, mikrobyo, bayrus, toksin ug parasitiko nga gustong moatake sa lawas.
Motrabaho ang immune system 24 oras matag adlaw sa walay paghunong sa liboan ka nagkalainlaing mga paagi, apan molihok kini nga dili mahibaw-an.
Kon masamdan ka, daghang mga bakterya ug bayrus ang mosulod sa imong lawas. Ang immune system motubag niini og puohon ang mga nanulong samtang gipaalim ang panit sa kaugalingon ug mahakloban ang samad. Hinuon, dunay mga higayon nga dili kini makasanong sa iyang papel busa ang samad maimpeksiyon.
Kon ang lamok mopaak, mamula ug mangatol ang miburot nga pinaakan sa imong panit. Kini ang makita nga timailhan sa pag-obra sa imong immune system.
Matag adlaw mohanggap ikaw og liboan ka mga kagaw (bakterya ug bayrus nga nag-utaw-utaw sa hangin. Ang immune system mobatok niini nga walay problema. Apan usahay usab makalusot sila sa immune system mao nga usahay sip-onon ka, ug ang grabe ang flu. Kini ang mga timailhan nga ang immune system napakyas sa pagpugong sa mga kagaw.
Matag adlaw mokaon ikaw og liboan ka mga kagaw, apan kasagaran usab niini mamatay sa laway o sa asido sa estomago. Apan usahay usab makalingkawas kini og makaingon sa pagkahilo sa pagkaon diin ang komun nga sintomas mao ang pagsuka ug pag-igit kun pagbasa sa hugaw.
Dakong trabaho sa immune system ang pagpanalipod sa lawas gikan sa impeksiyon sa mga virus ug bakterya nga labing komun nga makaingon sa mga balatian sama sa sip-on, influenza, measles, mumps, malarya, AIDS ug uban pa.
Tulo ka paagi nga manalipod ang immune system. Una, magmugna kini og ali nga magpugong sa mga bakterya ug bayrus sa pagsulod sa lawas. Ikaduha, kon ang bakterya makasulod sa lawas, ang immune system mosulay sa pagtiktik niini aron mahinginlan sa dili pa niini himoong pinuy-anan ang lawas ug mosanay. Ikatulo, kon ang bakterya ug bayrus makapasanay ug magsugod na sa pagpanghasi, ang immune system andam na nga mohingilin niini. Dugang usab nga mahinungdanong papel sa immune system ang pagdetek sa sayong ang-ang sa kanser ug puhagon kini sa dali nga panahon.
Labing dayag nga bahin sa immune system mao ang makita. Usa na niini ang panit nga moaktong nag-unang utlanan tali sa kagaw ug imong lawas. Apil na niini ang ilong, baba ug mata nga maoy daling makita nga entry point sa mga kagaw. Ang unsang mga bakterya nga gustong makasulod sa lawas moagi niining mga depensa sa lawas. Ang dili mapatay sa ipagawas nga antibacterial sa panit, luha, enzyme (lysozyme) sa mucus sa ilong ug laway, makasulod sa lawas. Apan kon makasulod man, makigharong na usab sila sa dagkong mga kalangkoban sa immune system sama sa thymus (anaa naglublob sa dughan, tunga sa breast bone ug kasingkasing nga maoy responsable sa pagmugna og T-cells), spleen (mosala sa dugo nga magpangita sa langyaw nga mga selyula ug daan nga red blood cells nga nagkinahanglan nga alisdan), lymph system (nag-apil sa likido nga naglangkob sa dugo minus ang pula ug puti nga mga selyula), bone marrow (magmugna og bag-ong mga selyula sa dugo, puti man ug pula), white blood cells, antibodies (minugna sa white blood cells), complement system (mga protina), ug mga hormones.
Niining tanan, ang white blood cells maoy labing mahinungdanong kabahin sa immune system. Kini ang kinatibuk-ang koleksiyon sa nagkadaiyang mga selyula nga nagkahiusa sa paglihok aron pagpukan sa mga bakterya ug bayrus. Kini ang gigamit nga basehanan sa pagsukod sa kahimsog sa immune system sa tawo pinaagi sa pag-ihap sa nagkadaiyang tipo sa white blood cells sa sampol sa dugo diin ang normal adunay mga 4,000 ngadto 11,000 ka mga selyula matag microliter sa dugo.
Dunay mga sakit nga kon kausa makakuha ka, dili ka na makakuha pa niini sa laing higayon. Pananglitan niini ang hangga ug dap. Ang mahitabo ning mga sakita nga kon makasulod na sa lawas ug magsugod sa pagsanay, ang immune system usab makigbatok niini aron puhagon sila. Adunay B cells ang lawas nga makatumbok sa bayrus ug makamugna og antibodies nga haom batok sa kontra.
Ang mga bakuna usa ka huyang nga porma sa sakit. Kini mahimong gipatay nga porma sa sakit o huyang nga tipo sa bayrus. Sa higayon nga anaa na kini sa sulod sa lawas, ang immune system magpahigayon og samang depensa, apan kay ang sakit lahi o huyang mahimong makakuha kag pipila ka sintomas ug wala sa maong sakit. Ug kon ang tinuod nga sakit moatake na sa lawas, ang lawas dali ra kaayong makapuhag niini. Kini ang kasagarangang isulti sa katigulangan nga immune na kanang bataa sa sakit.
Ang AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome) usa ka dakong problema tungod kay ang bayrus aktuwal nga moatake sa mga selyula sa immune system. Kon diyotay na lang ang Helper T cells, ang immune system magkolaps ug ang biktima mamatay sa ubang mga impeksiyon nga dili normal nga madala sa immune system.
Usahay ang immune system dili makaobra sa kaugalingon nga igong makapugong sa pagsanay sa mga bakterya, o ang bakterya daling nakamugna og toksin nga makaingon sa permanenteng kadaot usa kini makapuhag sa mga bakterya. Ning maong kaso, gikinahanglan na ang panabang sa antibayotik aron diretsong mapatay ang mga bakterya.
Apan dili usab kalikayan nga ang immune system makahimo og sayop. Usa ka tipo sa sayop mao ang autoimmunity diin ang immune system moatake sa kaugalingon nga lawas sa samang paagi nga moatake sa kagaw. Ang diyabetes sa kabataan ug rheumatoids arthritis duha lang sa nailhang sakit gumikan niining pagkasayop.
Ang alergy usa usab ka laing porma sa sayop sa immune system. Sa laing mga rason nga ang tawo adunay alery, ang immune system hugot nga moreak sa pagkaon, buhok sa mga hayop ug uban pa nga makaingon sa pagpangluha sa mga mata, pagpanghatsing ug pagpamula sa panit nga katol kaayo.
Dugang niini nga pananglitan mao ang epekto sa immune system sa mga tisyu nga gi-transplant. Kon ang langyaw nga tisyu gibutang sulod sa imong lawas, ang mga selyula niini wala magbaton sa samang kailhanan sa selyula sa imoha. Mao nga ang imong immune system moatake sa mga tisyu sa organo nga gi-transplant.
Apan bisan pa sa mahimong kasaypanan sa immune system, dako kinig papel sa padayong pagpakabuhi sa tawo. Kay kon mamatay ang tawo, ang immune system niini (apil na ang uban pa) mohunong sa pag-obra. Pipila ka oras human mapalong ang tanang mga sistema sa lawas, ang lawas atakehon sa mga bakterya, mikrobyo, parasitiko, ubp.
Kining mga kaaway dili makasulod sa lawas kon magaobra pa ang immune system, apan sa higayon nga mohunong maablihan ang dakong ganghaan. Ug molungtad lang og pipila ka semana ang pagmaniobra sa mga organismo aron makompleto ang pagbungkag sa lawas ug dad-on bisan asa hangtod nga bukog na ang mahibilin.
Tataw kaayo nga ang immune system maoy naglihok aron ang tanan dili mabungkag samtang buhi pa ang tawo.
7 years ago
0 comments
Post a Comment