Mga Sugyot sa Pagpananom og Rambutan

ANG rambutan usa ka lamian nga exotic fruit kun langyaw nga prutas nga dugay nang ginatanom sa Habagatang Luzon ug daghang bahin sa Mindanao. Nasugdan kini sa pagtanom sa mga dapit sa Kabisay-an, Amihanang Luzon ug ubang mga dapit sama sa Bicol. Daghang nananom niining matanga sa prutas nga nagmalamposon apan ang uban usab napakyas.

Ania ang mga sugyot sa pagpananom og exotic fruit.

ANG LUGAR NGA PAGATAMNAN
Ang labing maayong lugar nga pagatamnan sa rambutan mao ang dapit diin ang ting-init hamubo kaysa ting-ulan. Hinuon, kon hataas man ang ting-init, makatanom gihapon og rambutan. Mahinungdanon lang nga ang punoan naabonohan sa husto sa organiko og kemikal nga mga abono, ug ang husto nga kaumog sa yuta angay nga magpadayon.
Ang maayong yuta alang sa pagpatubo og rambutan mao ang clay loam o sandy loam.

Kini abunda sa organikong butang ug magpadayon ang maayong kaumog sa yuta niini. Kon ang yuta dili ideyal, kana clayey kun kulonon ug batoon, apan mahimo gihapong patuboon ang rambutan. Magkubkob lang og dakong buho ug butangan kinig yuta nga gisahogan og compost o organikong abono, pakpak sa humay o ubang materyal nga makahimo sa yuta nga motuhop ug dali nga mamala.

MAGTANOM SA MAAYO NGA MATANG
Usa ka mahinungdanong yawe sa kalamposan ang pagtanom sa maayo nga matang o mga matang. Dunay daghang strains kun kagikanan o matang nga ginatanom dinhi sa Pilipinas. Dunay superyor ug duna usay daghang dili maayo. Ang superyor nga mga matang makaprodyus og daghang bunga nga bagaon og panit, dugaon, tam-is ug ang unod mobulag gikan sa liso. Duna say taas og shelf life, makadani ang bulok ug dili dayon madaot.

Sa mga superyor nga matang nailhan ang R5, R162, Rongrein, Super Red, Malaysian Jade, Sakay Selection, Jetlee ug uban pa. Ang R5 superyor sa daghang butang. Nakadaog kinig unang ganti sa 1996 Fruit Search competition. Moprodyus kinig dagkong bunga nga pulahon, busa makatagad sa mga pumapalit. Baga ang puti nga unod niini, tam-is, hamis ang grano ug ang liso dali nga mabulag gikan sa unod.

Pagtanom og grafted nga punoan. Ang dili grafted nga binhi wala irekomendar kay walay laki ug baye nga punoan. Kon kini mahitabo nga dunay matanom nga laki nga binhi, dili kini mamunga bisan pa kon magprodyus kinig buwak. Dugang niini, ang baye nga binhi mogugol unag daghang tuig usa mamunga.

GILAY-ON SA PAGTANOM
Sa mga umahan nga tabunok ang yuta, ang distansiya sa pagtanom angay nga dili momenos sa 10 metros ang ulang. Kana tungod kay ang punoan motubo og dako sa maong yuta. Kon ang dapit dili tabunok, ang distansiya mahimong 8 metros ang ulang.
Ang ubang punoan nga rambutan mahimong 6 ka metros ang gilay-on. Kana duol ra kaayo. Human sa pipila ka tuig, ang mga sanga magsaylo-saylo ug kana dili maayo. Usab, ang sutsot nga pagtanom sa mga punoan makapatubo niini og taas kaayo.

PAG-ATIMAN SA LINGHOD NGA MGA TANOM
Ang pagtanom labing maayong himoon inigsugod sa ting-ulan. Hinuon, ang pagtanom mahimo usab nga himoon sa bisan unsang higayon sa tuig basta ang mga punoan mahatagan og igo nga kaumog sa mga bulan nga ting-init. Ang grafted nga binhi nga duha o tulo ka tiil ang gitas-on maoy kasagaran ug ideyal nga gamiton alang sa pagtanom.

Maniid sa pagtubo sa bag-ong tanom. Kon ang panahon init kaayo, hatagag landong (sama sa lukay sa lubi) aron ang mga tanom dili malaya. Butangan og organikong abono matag duha ka bulan sa gidaghanon nga 150 gramos matag punoan o duol niana. Mahimong sal-angon ang pagbutang og urea ug kompletong abono. Usab, esprehan ang mga tanom sa foliar fertilizer matag bulan. Ang hormone, sama sa Ritz Harvest, mahimong iapil sa pag-esprey. Kana mopausbaw sa dugang pagtubo sa mga tanom.
Tan-awon kon dunay kadaot nga nahimo ang mga insekto. Ang mga insekto mahimong maningaon sa bag-ong dahon. Ang aphids ug ubang peste mahimong dali nga makontrolar pinaagi sa pag-esprey sa komun nga insektisayd.

PAG-ATIMAN SA NAMUNGA NGA MGA PUNOAN
Labing maayo nga ubos ang pagtubo sa namunga nga punoan (mga lima ka metro ang gihabogon) nga may mikatag nga mga sanga. Kini matigayon pinaagi sa pagputol sa lead trunk ug pag-ugmad sa mga sanga nga anaa sa kilid. Kini labing maayo nga himoon kon ang mga punoan husto ang pagkaulang. Ug sa pagpuong, putlon ang huyang nga mga sanga.

Abonohan ang mga punoan sa organiko ug kemikal nga mga abono. Ang organikong abono mahimong ang mga naproseso o ang gipadugta nga mga hugaw sa manok ug ubang hugaw sa hayop. Sa pagsugod sa ting-ulan, ikatag ang usa ka sako nga hugaw sa hayop ubos sa malandongan sa mga punoan. Usbon kini human sa unom ka bulan. Ang kemikal nga abono mahimo nga idapat matag punoan sa higayon nga mangabono. Ang organic foliar fertilizer (balanse, kompletong pormulasyon) mahimong i-esprey sa dahon matag bulan.

Panahon sa ting-init, seguroa nga ang punoan dili mag-antos gikan sa hulaw. Buboan ang punoan. Panahon sa ting-ulan, seguroa nga ang plantasyon dili maglunang sa tubig.

PAG-AGHAT SA SAYO NGA PAGPAMULAK
Usa ka maayong butang sa rambutan kay ang mga punoan mahimong aghaton nga mamunga og sayo kaysa naandan. Kini mahimo pinaagi sa pagpresyur sa mga punoan. Pananglitan, kon mohunong ang pag-ulan sa hinapos sa Disyembre, dili bisbisan ang mga punoan. Pasagdan ang yuta nga mauga sulod sa usa ka bulan. Human nga mamala, bisbisag daghan ang mga punoan ug ipadayon aron nga ang yuta igo nga maumog.

Sulod sa pipila ka semana, ang flower buds angay nga mogawas na. Human kabisbisi ang mga punoan sa hinapos nga gihatagan kinig presyur, esprehan ang mga punoan sa bloom booster fertilizer nga kasagaran gigamit sa orkidyas. Anaay Peter's brand alang ning katuyoan. I-esprey ang maong bloom booster matag semana sulod sa tulo ka semana. Mapanid-an nga ang mga punoan moprodyus og daghang buwak. Kini ang naobserbahan sa Teresa Orchard & Nursery sa Teresa, Rizal nga gipanag-iya ning tagsulat.

Panahon sa pagpamuwak, ayaw pagbutang og urea o unsa man nga nitrogenous fertilizer nga makahunong sa pagpamuwak. Mao hinuoy iabono ang abono nga taas ang gibatonan nga phosphorous sama sa bloom booster.

Panahon sa pagpamuwak ug pag-ugmad sa bunga, seguroon nga dunay igo nga kaumog ang yuta. Kon ang kaumog kulang, daghan sa nagakaugmad nga mga bunga mangahulog. Ug aron mapugngan ang pagtubo sa mga funga panahon sa fruit development stagel, esprehan og fungicide.

Kasagaran, ang mga bunga mahimo nang anihon upat ka bulan gikan sa pagpamuwak. Usa ka buwan sa dili pa anihon, abonohan ang mga punoan sa sambog nga complete fertilizer ug muriate of potash apil na ang trace elements. Kini ang magpatam-is sa mga prutas.

PAG-ANI
Anihon ang prutas sa higayon nga kini mahinog na. Dili hatagag higayon nga mahinog og maayo kay ang mga fruitfly ug bukbok makadaot sa mga bunga. Girekomendar nga putlon ang naghimunga nga mga salingsing mga upat ngadto sa lima ka pulgada. Gikan niana, mogitib ang bag-ong mga udlot nga maghatag sa mosunod nga mga bunga.

Usa sa labing nakaayo sa pagpananom og rambutan kay ang punoan mamunga matag tuig. Sulay sa pagtanom og pipila ka punoan. Seguroa lang nga ang imong itanom ang labing maayong matang. Nakaseguro ko nga mahimuot ka nga kini imong gihimo.