USA sa modelo nga umahan nga giduaw sa mga mingtambong sa National Vegetable Congress nga gipahigayon di pa lang dugay sa General Santos City, mao ang organic farm ni Capt. James Fos Reamon, usa ka commercial pilot, sa Barangay Katungauan sa maong dakbayan. Didto nakita sa mga bisita ang maanindot nga pagtubo sa high-value vegetables sama sa carrots, hybrid tomatoes, cauliflower, paliya, talong, letsugas, pechay, mga lagutmon ug daghan pang uban.
Gawas sa mga utanon, ang 2.4 ektaryas nga diversified farm gitamnan usab og mga bungahoy sama sa mangga, abokado, buongon, latexless jackfruit, aromatic coconut, lemon ug uban pa. Ang umahan duna say gamayng luna nga gigahin alang sa pagpananom og organic rice, punong alang sa pagpadagko og mga isda ug ornamental water plants sama sa Nymphaea.
Ang umahan giugmad nga magpasundayag sa organic farming practices sama sa pagprodyus og vermicast, usa ka maayong organic fertilizer, ginamit ang African nightcrawler earthworm. Si James gikonsiderar nga dakong prodyuser og vermicast sa habagatang Mindanao karon, nga makaprodyus og tunga sa tonelada nga pure vermicast matag adlaw. Gilantaw niya nga ang iyang umahan sa kadugayan mahimong tour destination alang sa mga tawo nga interesado sa organic farming.
Kap-atan og unom na ang edad ni Capt. Reamon dihang nagsugod ang iyang kaikag sa pagpanguma. Niadtong 2002, siya ug ang iyang mga igsoong lalaki ug babaye nakapanunod og luna nga umahan gikan sa ilang mga ginikanan. Niadto nagsugod siya pagpinsar-pinsar unsaon niya ang iyang bahin nga propedad. Ang usa sa mga butang nga miabot sa iyang hunahuna mao ang pagpamuhi og kasili tungod kay daghan mang semilya niini nga makuha gikan sa baba sa suba sa General Santos City.
Nakahunahuna usab siya sa pagpamuhi og wati nga maoy ituwa niya alang sa gagmay pang kasili. Miduol siya nato ug nangutana alang sa posibleng tinubdan sa mga wati nga iyang mapasanay sa iyang umahan. Apan ato siyang gisultihan nga usbon niya ang iyang plano. Gitambagan nako siya nga mas labing praktikal alang niya ang pagpamuhi og wati nga dili ituwa ngadto sa gagmayng mga kasili. Makapadagko siyag wati nga iyang ikabaligya isip breeder ug alang sa produksiyon sa vermicast. Niadtong panahona, ang presyo sa wati isip breeder mikabat og P600 ngadto na sa P1,000 kada kilo. Ang vermicast, sa laing bahin, ginabaligya sa tag-P20 ngadto na sa tag-P30 kada kilo.
Aron makaprodyus og kasili nga ikabaligya, ato siyang gisultihan, nga kini mogugol og usa ug tunga sa tuig sa pagpadagko. Ug ang presyo kada kilo ubos kaayo kaysa African nightcrawler nga mapasanay tulo ngadto sa upat lang ka bulan. Ug kadto ang sinugdanan sa iyang pasyon sa pagpasanay og wati alang sa organic farming.
Sa wala pa siya magsugod sa kaugalingong vermiculture project, mibisita una siya sa daghang nanagpraktis sa vermiculture sama sa taga San Pablo City ug Calauan, Laguna, ug kang Pam Henares sa Bacolod City. Nakaplagan niya nga dunay nagkadaiyang paagi sa pagpamuhi og mga wati. Maoy gipili niyang sagopon ang sistema ni Pam Henares, nga migamit og production bins (kun pundohanan sa mga wati) sa hawan nga mga dapit ubos sa punoan sa kahoy.
Karon, duna na siyay gatosan ka production bins nga usa ka metro ang gibuwangon ug upat ka metro ang gitas-on, nga gialihan og mga hollow block. Ang mga wati maningaon sa sagol nga mga biya sa hayopan sama sa baka ug kanding ug mga biya sa tanom sama sa dahon, lindog ug bagon. Gikan sa usa ka bin, makaani siyag 200 ka kilo sa vermicast sa tulo ka bulan.
Wala madugay nailado siya tungod sa iyang vermicast. Kaniadto, ang yuta sa umahan nga iyang napanunod dili produktibo tungod sa sobrang paggamit sa kemikal nga mga abono ug pestisidyo. Giabangan kini sa usa ka multinasyonal nga kompaniya alang sa ilang produksiyon sa saging. Apan sa paggamit og vermicast nga naprodyus ni James, nahibalik sa katabunok ang yuta sa maong umahan. Dili na kini acidic ug karon maghatag na og himsog nga pagtubo sa mga tanom.
Ang mga lagutmon sama sa gabi magprodyus na og dagkong unod. Ang mga carrots moani usab og daghan. Niini, dakog gikatabang ang vermicast nga giaplay sa yuta apil na niini ang vermi tea nga i-esprey matag semana sa mga tanom. Alang sa wala pa masayod, si Capt. Reamon maoy imbentor sa vermi tea brewer nga nakakuhag unang ganti sa Creative Research category panahon sa 2005 Inventors Week ubos sa pagdumala sa Department of Science and Technology.
Ang vermi tea brewer, matod niya, nahimong himalitan. Usa ka kompaniya nga nanaggama og shredding machine naghimo usab niini isip kabahin sa package nga ilang gisuplay sa relihiyosong organisasyon nga nanaghimo og community development. Ang vermi tea brewer mokombertir sa vermicast ngadto sa barato apan epektibong foliar fertilizer dili lang alang sa mga utanon apan ngadto na usab sa nanag-unang mga tanom sama sa humay, tubo, mais, bungahoy ug daghan pang uban.
Usa ka mag-uuma sa humay nga walay laing gigamit nga abono gawas sa vermi tea sa
iyang 30-ka-ektaryang humayan sa Nueva Ecija mao si Ed Reyes. Sa wala paggamit og laing abono gawas sa vermi tea, migugol lang siyag P2,000 sa abono matag ektarya, matod ni Capt. Reamon. Si Reyes moani og labing menos 100 ka bakid matag ektarya. Ang P2,000 nga balor sa vermi tea nga iyang gigamit katugbang lang sa 1.5 ka sako sa kemikal nga abono. Daghan sa gagmay ug dagkong mga mag-uuma nga nanaggamit karon sa iyang vermi cast ug vermi tea mga manananom usab og saging, buongon, pinya ug ubang tanom.
Sa iyang kaugalingong umahan, si Capt. Reamon mag-esprey og vermi tea kada semana sa iyang utanon ug humay, ug matag duha ka semana sa iyang mga bungahoy. Duna siyay ubay-ubay nga natanom sa piniling bungahoy sa iyang umahan. Usa niini ang abokado nga mamunga og daghan og dagko ang pungpong. Kini nga matang nakaangat sa kasagaran nga abokado sa pagpamunga niini ug sa kalami kan-on. Ang unod makatubag sa gipangita sa kasagarang tawo sa usa ka lamiang bunga sa abokado. Laing dugang butang, matod ni Capt. Reamon, kini nga matang dunay kinaiya nga mamunga human nga ang kasagarang matang sa abokado natapos na sa ilang pagpamunga. Busa, ang indibidwal nga nananom niining maong matang sa abokado makabungat og maayong presyo diha sa merkado kay ang suplay magkadiyotay na sa panahon nga kini anihon na.
Si Capt. Reamon mapagarbohon usab sa Golden Queen mango nga iyang nakuha gikan sa Teresa Orchard & Nursery unom na ka tuig ang miagi. Miprodyus kini og daghang bunga karon, ang matag usa motimbang og 800 gramos ngadto na sa sobra sa usa ka kilo. Mapasigarbohon usab siya sa iyang aromatic coconut nga ang bunga gagmay man tuod kaysa estandard nga lubi apan ang tubig niini labihang tam-isa. Lain usab niini ang wala pa mamunga nga Pisang Seribu banana nga moprodyus og 1.5 metros nga bulig sa bunga. Naghitsas usab og construction materials alang sa iyang umahan ang higanteng mga kawayan ug ang Black Bamboo. Gani, di pa lang dugay, duna na man siyay gihimong greenhouse ginamit ang giant bamboo isip poste.
Usa ka talan-awon nga dili mahimong makalingkawas sa panan-aw sa mga bisita mao ang dakong windmill sa umahan ni Capt. Reamon nga dili sama sa tradisyonal nga windmill nga gigamit sa kadaghanan. Wala kiniy blade nga magtuyok sama sa palabad. Hinuon, migamit kini sa principle of aerodynamics nga nakat-onan ni Capt. Reamon sa nagtungha pa siya sa kolehiyo isip aeronautic engineering student. Ang blade gipahimutang nga pinatindog, ug dili mahimong madaot sa kusog nga bagyo. Ang windmill nahukman nga 1984 Invention of the Year ug gipasidunggan og Presidential Gold Medal uban na ang World Intellectual Property Gold Medal. Ang samang imbensiyon midaog usab og gold medal sa internasyonal nga kompetisyon sa Bulgaria sa 1985. Dugang niini, ang katungod sa pag-manufacture sa windmill sa Australia gipalit sa usa ka kompaniya sa maong nasod.
Nalingaw og maayo karon sa pagpanguma si Capt. Reamon. Gilantaw niya ang iyang mga adlaw nga kon moretiro na siya gikan sa pagpalupad og ayroplano, ibubo niya ang tanang oras sa organic farming ug ubang kalambigit nga aktibidad. Sa pagkakaron, gisalig niya sa mahigugmaon niyang asawa nga si Gay Reamon, isip partner, ang pagdumala sa umahan. Hinuon, sa matag karon ug unya, moapil ang iyang mga anak sa pagplano og dugang kaugmaran sa nagkadaiya nilang proyekto.
Sinulat ni Zac B. Sarian nga gihubad sa Binisaya
7 years ago
0 comments
Post a Comment