Usa ka Lahing Matang sa Derby

SA halos tanang higayon nga ang pulong “derby” hisgotan, kasagaran nagtumbok kini sa sabong. Apan ang hisgotan nato karon mao ang usa ka lahing matang sa derby nga gipahigayon di pa lang dugay sa 13 ka ektaryang umahan ni People’s Champ Manny Pacquiao sa Barangay Banahaw, Malungon, lalawigan sa Saranggani.

Kining Vegetable Derby ang labing nadayag sa bag-o lang natapos nga Vegetable Congress nga giapilan sa dagkong vegetable seed producers ug distribyutor sa nasod. Sa maong derby, ang nag-unang seed companies sa nasod gigahinan og luna diin nagtanom sila sa ilang paboritong haybrid nga mga tanom aron makita sa mga bisita ug makahukom sa ilang kaugalingon kon unsang matanga ang mitublaw ubos sa kondisyon sa pagtubo sa sa Pacman Farm.

Pipila sa mga kompaniya nga nagpakita sa ilang bag-ong matang nga mga haybrid ang Allied Botanical Corporation nga gipanag-iya ni Willy Co, Kaneko, Syngenta nga usa ka multinational nga kompaniya, Harbest Agribusiness Corporation nga gipangulohan ni Toto Barcelona, ug East-West Seed Company nga girepresentaran sa general manager nga si Dr. May Ann Sayoc.

Sa unang adlaw sa vegetable congress, dili mokubos sa 1,000 ka mag-uuma, tigpanukiduki, opisyal sa lokal nga kagamhanan, sayantist, akademisyan ug entreprenor ang misuhid sa mga tanom. Ang mga bisita nga gikan pa sa nagkalainlaing dapit sa nasod nagpista sa gibayang nga espesyal nga paniudto, pagpa-autograph ug pagpakuha og hulagway uban sa Pambansang Kamao sa tibuok adlaw sa Hulyo 14.

Usa ka obserber miingon kanato nga ang pagdagsa sa mga bisita wala lang magsumikad sa kagustohan nga makita ang gipasibantog nga haybrid nga mga tanom apan sa kagustohan usab nga makita sa personal ang giidolo sa kadaghanan sa natad sa pamoksing.

Ug ang mga mingtambong wala mahigawad ning duha ka butang. Wala lang sila malingaw sa pagtan-aw sa naghimungang mga kamatis ug uban pang mga utanon apan sa pagtinilaw usab niini sama sa Pipinito sa East-West Seed Company. Si Ric Reyes mipasabot nga ang gamayng bunga sa Pipinito mahimong usa ka perfect snack fruit nga mahimong kan-on human kini mapupo gikan sa bagon niini.

Sa entrada pa lang sa lugar diin gipahigayon ang derby, ang mga cucumber, talong ug Atlas tomatoes sa Allied Botanical makatagad kaayo ang pagpamunga. Didto si Willy Co, ang tag-iya, ug si Weng Bienes, ang horticulturist sa kompaniya, nga nag-abiabi sa mga bisita.

Sunod sa Allied Botanical showcase ang gitanom nga mga sweet corn sa Syngenta. Didto si Ajoy Sarkar, ang sales marketing manager, nagpasabot sa kinaiya sa bag-o nilang haybrid. Ang Sugar Max, matod niya, mao na tingaliy dagkog puso sa mga sweet corn hybrid nga mapalit sa nasod karon. Ang Class A nga mga puso motimbang og hangtod sa 350 ka gramo, o sobra sa usa ka kilo ang tulo ka puso sa mais. Midugang siya nga ang puso dunay 16 husk cover nga nagpugong sa paspas nga dehydration sa mga lugas sa mais. Molungtad kinig tulo ka adlaw usa madaot. Ang Sugar Max mahimo nang anihon 72 ngadto sa 75 ka adlaw human sa pagtanom. Matod ni Sarkar nga ang lugas sa mais tam-is ug humok.

Ang Syngenta nagpakita usab sa ilang bag-ong haybrid nga repolyo nga gitawag og SG280 nga gibutyag ni Sarkar nga taas og resistensiya sa club root, usa ka komun nga sakit sa Cordillera. Kining haybrid nga matang sa repolyo moprodyus og one-kilo heads nga lubos berde ug tam-ison. Molungtad kinig usa ka semana usa madaot.

Ang East-West Seed Company nagpakita usab sa ilang haybrid nga mga utanon. Kini nag-apil sa bag-ong paliya nga gitawag nilag Galactica, nga giingon nilang taas og
resistensiya batok sa Namamarako virus disease. Ang ubang bagonon nga utanon nag-apil sa Mayumi patola, upo, Big-C ug Pipinito cucumber. Gipakita usab ang ubang haybrid nga mga tanom sama sa Banate King eggplant, Sultan sweet pepper, Sweet 16 watermelon, Diamante Max all-season tomato, Macho & Sweet Grande sweet corn. Ang general manager sa East-West nga si Dr. Mary Ann Sayoc uban sa iyang team of experts maoy mipasabot sa kinaiya sa mga matang sa binhi nga ilang gipadayag.

Ang regional manager sa Harbest Agribusiness nga si Salustiano Alla, mapagarbohon nga mipresentar sa pinangandoyng matang sa kalabasa, honeydew melon, Hami melon ug watermelon nga gikan sa Known-You, dakong seed company gikan sa Taiwan. Pipila sa mga matang nga nadayag sa mga bisita mao ang Jade Lady honey dew, Phoenix solo squash, Bright Century Hami melon, ug mga matang sa melon Formosa, Diana ug Full Orchid.

Sa maong okasyon, daghan usab ang iladong personalidad nga mingtambong. Usa kanila si Edgardo Codilla, ang RAFC chairman sa Rehiyon 8. Siya usab ang tsirman sa Vegetable Federation sa Eastern Visayas. Siya ang responsable sa pagkahugpong sa mga asosasyon sa nananom og utanon sa 29 ka barangay sa Leyte. Uban kaniya si Paulino Cabahit, ang center director sa Agricultural Training Institute nga nagbase sa Visayas State University sa Baybay City.

Si Cabahit usa usab sa nag-adbokasya sa natural nga pagpanguma mao nga nataas ang diskusyon nila ni Andry Lim, ang natural farming guru nga nagbase sa Dakbayan sa Davao. Si Cabahit mipasabot nga nabansay siya sa natural farming ubos sa pagtudlo ni Dr. Cho sa Korea. Gibutyag niya nga kaniadto ang uban sa iyang mga labaw sa VSU dunay pagduhaduha sa pagsagop sa natural farming. Apan karon, daghan kanila mingsagop na sa ideyang natural nga pagpanguma.

Mitambong usab sa naasoyng vegetable derby si James Fos Remos, usa ka commercial airplane pilot, nga nagpraktis sa iyang kaugalingong matang sa organic farming, kauban ang asawa nga si Gay. Ang magtiayon nagtikad og 2.4 ka ektaryang organic farm sa Barangay Katangauan, General Santos City. Sa pagtikad sa ilang luna, gisagop usab nila ang diversified farming diin nananom silag high-value vegetables, bungahoy, kawayan, lagutmon, ornamental plants ug nagpadagko usab og isda.

Nakita usab nato si Agriculture Secretary Arthur C. Yap nga mitambong sa vegetable derby nga gioktaba pa ang biyahe sa Brunei makatambong lang sa dakong okasyon nga gipahigayon sa Pacman Farm. Gikahimamat usab nato si Mayor Arnie Fuentebella sa Tigaon, Camarines Sur, nga gidala pa ang mga membro sa iyang agriculture staff.

Sa wala pa ug sa nahuman na ang paniudto, ang mga bisita nakahigayon gyod sa pagpakuhag hulagway uban kang Manny Pacquiao. Gani, usa sa mga bisita mapagarbohon kaayong nagpakita sa iyang t-shirt nga gipirmahan ni Pacman.

Usa ka dakong kasinatian ang pagtambong sa maong okasyon. Ug ang tanan, ming-uli nga wala lang mabusog sa pagkaon apan nabusog sa mahinungdanong impormasyon nga mahimong masagop sa ila usab nga pagpananom.

Sinulat ni Zac B. Sarian nga gihubad sa Binisaya