Usa Ka Mainit nga Money Maker Ang Sweet Pepper

SA pipila ka tuig nga nanginterbiyo tag malamposong manananom og utanon, naobserbahan nato nga ang sweet pepper ang usa ka paboritong utanon nga ilang itanom. Ang gagmay ug dagkong mga manananom maingon nato nga nahigugma pagtanom og sweet pepper tungod sa daghang maayong rason.

Usa ka pananglitan niini si Wilfredo B. Rios sa Barangay Lao, Ormoc City, usa ka mag-uuma nga nahigugma sa pagpatubo sa nailado na karon sa Kabisay-an ug Mindanao nga “Atsal” (sweet pepper). Si Willie, tawag kaniya sa suod nga mga higala, di pa lang dugay napili nga Most Outstanding Vegetable Grower sa Leyte sa search nga gidumala sa Visayas State University ug East-West Seed Company. Nakadawat siyag ganting salapi sa bag-o lang gipahigayon nga ika-85 nga anibersaryo sa VSU sa Baybay, Leyte.

Nianang Mayo 2008, si Willie nagtanom og 3,000 ka semilya sa Emperor, ang bag-ong sweet pepper hybrid nga naugmad sa East-West. Himungahon kini nga matang sa sili nga bagaon og unod ug panit mao nga bug-at ug usab dili daling madaot sa biyahe ug matipigan og dugay. Usa usab kini sa mga matang nga mahimong itanom sa ting-ulan. Laing naugmad nga matang ang gitawag og Sultan nga himungahon usab ug mahimong itanom sa bisan unsang bulan sa tuig.

Usa ka rason nganong ang mga mag-uuma nahigugma pagtanom sa sweet pepper kay dugay kining madaot kon mahatagan lang sa igong pag-atiman. Sa kaso ni Willie, nakapupo siyag daghang bunga sa iyang 3,000 ka sweet pepper sulod sa walo ka bulan. Sa halos tanang higayon, makaani siyag 300 ka kilo matag semana nga iyang nabaligya sa tag-P45 kada kilo. Kini nagpasabot og P13,500 matag semana.

Si Willie wala magtanom og sweet pepper sa samang luna human sa usa ka pagpananom. Nagpahigayon siyag crop rotation diin ang samang luna sa iyang umahan gitamnan niyag mga utanon sama sa paliya, batong, upo, okra, ug uban pa usa siya magtanom pag-usab og sweet pepper. Ning maong paagi, gihimo niyang mapadayonon ang kaproduktibo sa iyang luna sa tibuok tuig.

Laing malipayong manananom og siling atsal si Magdaleno Didal sa Barangay Odiongan, Abuyog, Leyte. Usa usab siya ka progresibong vegetable grower nga nakadawat og runner-up honors sa outstanding vegetable grower search sa Leyte. Sa miaging Abril, si Didal nagtanom og 800 ka lawngon sa Emperor sa iyang umahan nga duol sa ilang balay. Nianang Hunyo 25, nakapupo siyag 10 ka kilo sa unang mga bunga niini nga nabaligya sa tag-P50 kada kilo. Sa ikaduhang pagpangani paglabay sa usa ka semana, nakapupo na sab siyag 37 ka kilo nga miabot og P1,850 ang halin.

Unya miabot ang bagyo sa Leyte ug ang iyang mga tanom nahapli sa yuta. Hinuon, diyotay lang ang nangamatay niini. Kadto lang hingpit nga nangaibot ang mga gamot ang napagan sa bagyo. Samtang ang uban nga napabalik niya sa pagpatindog nagpadayon sa pagpamunga. Nianang Agosto 5, duha ka adlaw sa wala pa mi mobisita, si Didal nakapahigayon pagpangani sa mga bunga sa iyang tanom nga sobra sa P1,000 ang balor. Nagsugod na sa pagrekober ang mga tanom ug nagalaom siya nga makaani pag dugang sweet pepper.

Ang labing nagustohan ni Didal sa pagpananom og atsal kay kini wala magkinahanglan og dakong kapital. Migasto lang siyag P150 sa 800 ka binhi nga iyang gitanom sa kataposan niyang pagpananom. Dili sama sa bagonon nga utanon ug daghang matang sa kamatis, ang sweet pepper wala na magkinahanglan og pakatayan.

Dugang niini, ang ginagmayng pagpananom og atsal mapanguwartahan gihapon. Sama ni Roberto Cuyacot, Jr sa Barangay Benliw, Ubay, Bohol. Human makatambong og komprehensibong pagbansay-bansay sa vegetable production, sa usa ka programa nga ubos sa pagdumala sa Department of Agrarian Reform, East-West Seed Company ug mga local government unit, mihulam si Cuyacot og P5,700 nga balor sa binhi ug ubang kagamitan sa pagpananom.

Sa maong loan-in-kind, gipili niya ang pagtanom og 300 ka binhi sa atsal nga gitawag og Majesty, usa ka matang nga naugmad usab sa East-West nga napausbaw ug nahimong Sultan. Nianang Marso 4, 2008, gitanom niya ang maong mga binhi sa 125 metro kuwadradong luna nga naandam og maayo nga kabahin sa iyang umahan. Nakapupo siya sa una niyang ani pagka Mayo nga nabaligya sa tag-P30 kada kilo. Unya pag-abot sa ting-ulan, mitaas ang presyo niini kay nagkadiyotay ang suplay gikan sa ubang mga mag-uuma. Sa sunod niyang pagpangani, halos ang tanan nabaligya niya sa tag-P60 kada kilo.
Sa among panagkita ni Cuyacot niadtong Agosto 10, 2008, mikita na siyag P40,000 gikan sa iyang 300 ka punoan nga atsal. Niadtong higayona, miani usab siyag 100 ka kilo nga iyang nabaligya sa tag-P80 kada kilo. Tungod kay ang iyang mga atsal maayo pa ang pagtubo, nagalaom si Cuyacot nga makaani pag daghan gikan niini.

Sa bukiran nga barangay sa Cabintan, Dakbayan sa Ormoc, ang mga mag-uuma nananom usab og atsal ug kini dinagko kay daghan ang nananom og sobra sa ektarya. Usa ka manananom niini ang 30-anyos nga si Edwin Cabugay. Nianang 2007, nagtanom siyag 25,000 ka semilya sa Majesty sa usa ka ektarya nga luna. Mikita siya niini og P250,000 nga nagpasabot nga ang matag punoan mikitag P100 sa panahon sa iyang pagpatubo nga misobrag pito ka bulan. Ug kini igo-igo na nga gikabayad alang sa una niyang Canter truck.

Nianang Pebrero 2008, nagtanom na usab siyag laing 25,000 ka lawngon sa paborito niyang atsal. Hinuon, sulod sa upat ka buwan, miani lang siyag mga unom ka tonelada nga iyang nabaligya sa tag-P35 kada kilo ngadto sa Tacloban, Naval ug ubang mga lungsod sa Leyte. Kini igo na usab nga nakabayad sa ikaduha niyang truck nga iya karong gigamit sa pagbiyahe dili lang sa iyang maani apan ngadto na usab sa iyang silingang mga mag-uuma ngadto sa merkado. Gawas nga usa ka manananom og utanon, si Edwin nahimo na usab nga biyahedor og utanon nga mopalit sa mga naprodyus sa isigkamag-uuma sa Cabintan. Ang iyang gihimo nakaayo sa ubang mga mag-uuma kay dili na sila maglisod pagbaligya sa ilang mga naani gikan sa umahan.

Sa pagpananom og sweet pepper, daghan na ang nagmalamposon niini dili lang sa Kabisay-an apil na usab ang Mindanao ug Luzon. Gani, bisan ang mga nanagpuyo sa dakbayan mahimo usab nga makapananom ug mokita sa atsal. Ang mga tagbalay makapananom sa kaugalingon nilang sweet pepper sa kontiner, pananglitan. O sa gamayng luna sa kilid sa balay nga matabunok pinaagi sa pag-aplay og igo-igong organikong abono.

Ang mga enterprising hobbyist o sideliner mahimong makaprodyus og potted sweet pepper nga ilang mabaligya sa tabo matag semana o sa mga trade fair sama sa umaabot nga Agrilink trade show karong Oktubre 8-10 nga ipahigayon sa World Trade Center sa Pasay City. Ang naghimunga nga potted sweet pepper mahimong mabaligya sa tag-P150 kada punoan.

Nganong dili nimo sulayan karon ang pagpananom og sweet pepper, bisan ingon lang nga kalingawan diha sa mga kontiner? Seguradong malingaw ka sa imong masinati ug mahimo pang mokita gikan niini.


Sinulat ni Zac B. Sarian nga gihubad sa Binisaya.