Babayeng Enhinyero, Sertipikadong Organikong Mag-uuma

Babayeng Enhinyero, Sertipikadong Organikong Mag-uuma

NAGKADAGHAN ang mga Pilipino karon nga mingsalga sa organikong pagpanguma. Ug dili lang sila ordinaryong mga mag-uuma. Ang uban kanila mga propesyonal nga dili gyod gradwado sa agrikultura. Usa ka babayeng propesyonal kinsa nag-ugba sa kaugalingon niyang matang sa organikong pagpanguma mao si Ruselle Buenviaje, usa ka chemical engineer nga nakatapos sa iyang kurso sa University of the Philippines niadtong 2003.

Ang 28 anyos ug dalaga nga si Ruselle nakakaplag nga ang organikong pagpanguma makatagbaw ug makapahimsog. Nakatrabaho na siya sa dakbayan sa duha ka kompaniya human sa iyang gradwasyon apan miluwat siya sa kataposan niyang trabaho sa usa ka multinational French firm niadtong 2007 aron pagdebelop sa Platinum Island Farm sa bukirang bahin sa Daraitan, Tanay, Rizal.

Nahagit si Ruselle sa pagsulod sa pagpanguma human nga ang iyang mga ginikanan mipalit og 5.5 ektaryas niadtong 2007. Wala madugay human niadto, nahidugang ang 6.5 ektaryas nga kasikbit sa nauna nilang napalit nga yuta, ug nakapalit pa usab silag laing 3 ka ektarya diha ra usab sa duol. Busa mikabat na sa 15 ektaryas ang ila karong gitikad. Ang nakaayo ning ilang luna kay taas ang elebesyon niini diin kasarangan ang klima ug layo kaayo sa polyusyon. Anaa usay makuhang tubig gikan sa gamayng suba nga duol ra sa ilang luna. Busa, maingon nato nga usa kini ka maayong dapit alang sa pagpatubo og nagkadaiyang tanom.

Bisan busy ang iyang mga ginikanan nga sila si Ernesto ug Lisa ingon man ang bugtong niyang igsoon sa pag-atiman sa construction business sa pamilya, hugot silang mingsuportar kang Ruselle sa pagpanguma niini. Tungod kay iregular ang porma sa yuta, nga may bahin nga patag ug kindang-kindang, nagtukod ang iyang amahan og farm road nga bastanteng kaagian og de makinang mga sakyanan. Nagtukod usab ang iyang amahan og duha ka modernong greenhouse alang sa pagpatubo og high-value crops sama sa lettuce, strawberry ug culinary herbs. Ug kay mahinungdanon man lagi kaayo ang sistema sa tubig alang sa mga tanom labi na usab sa livestock production, nagpahimutang silag dakong tangke sa tubig sa habogon nga bahin sa ilang luna alang sa epektibong irigasyon.

Walay pormal nga edukasyon sa agrikultura si Ruselle apan daghan siyag nakat-onan gikan sa iyang pagbasa sa mga libro ug ubang publikasyon, ilabi na sa organikong pagpanguma. Gawas sa pagbasa, nagpahigayon usab siya og kaugalingong pagpanukiduki. Niini, misamot kalangyab ang iyang naabot karon sa pagpanguma sukad nga nagsugod siya sa tunga-tunga sa 2007. Maoy nag-una niyang tanom ang lettuce nga gipatubo niya on staggered basis kun banos-banos sulod sa mga greenhouse. Nagpatubo usab siyag diyotayng culinary herbs ug strawberry.

Tulo ka matang sa lettuce ang gipatubo karon ni Ruselle. Kini ang green leafy type, ang red (Rose) ug romaine. Tungod kay organiko ang iyang mga abot, mabaligya niya kini sa taas nga presyo, sa tag-P180 kada kilo. Ug dili niya problema ang pagbaligya niini kay dunay usa ka distribyutor gikan sa Antipolo nga moangkat sa tanan niyang mga abot sa umahan.

Giunsa niya pagpatubo ang iyang mga tanom sa greenhouse sa walay paggamit og kemikal nga mga abono ug pestisidyo? Dakong bentaha ang paggamit niya og greenhouse kay dili na siya kinahanglan pang mag-esprey sa iyang mga tanom batok sa mga pesteng insekto kay lagi ang mga insekto dili na man makasulod sa greenhouse. Aron makahatag og tabunok nga growing medium, andamon niya ang luna nga tamnan pinaagi sa pagsagol sa yuta og 25 porsento sa vermicompost ug 10-15 ka porsento sa river sand ug sinunog nga pakpak sa humay. Sa dili pa magtanom, magbutang usab siya og seaweed extracts nga ipaagi niya sa drip irrigation system. Kini magpakondisyon sa yuta ug maghatag og mga mineral nga mag-agni sa mga tanom sa pagtubo.

Matag duha ka semana, ang mga tanom aplayan og vermi tea. Kining brewed vermicast usa ka gamhanang plant growth enhancer. Sulod sa 25-30 ka adlaw gikan sa pagtanom sa mga semilya, andam na kining anihon. Ug imbes nga mogamit og black plastic mulch, migamit siyag tinagod-tagod nga bunot diha sa iyang mga tanom nga lettuce ug culinary herbs. Aduna siyay shredder alang niini.

Nagprodyus usab si Ruselle og kaugalingon niyang compost, vermicompost ug vermicast. Duna siyay vermiculture unit diin siya magprodyus og vermicast ug vermicompost. Ang vermicompost isagol sa yuta sa tamnanan samtang ang vermicast (hugaw sa mga wati) gilaga aron makamugna og vermi tea nga iaplay pinaagi sa drip irrigation system. Duna usay dugang kompos nga maprodyus sa iyang mushroom project. Nagprodyus usab siya sa kaugalingon niyang semilya ingon man table mushrooms. Ang mga biya nga gipatuboan sa uhong maoy himoon niyang kompos.

Isip usa ka propesyonal nga dunay technical training, si Ruselle madupoton kaayo sa iyang pagpanukiduki, pagsulay sa pagkaplag sa mga butang nga makahatag og benepisyo. Pananglitan, nag-eksperimento siya sa paggamit sa tinagod-tagod nga bunot sa lubi imbes nga black plastic mulch alang sa iyang tamnanan sa strawberry. Sa iyang kasinatian, ang mga tanom nga strawberry naghimungag maayo sa dihang migamit siyag plastic mulch. Apan sa usa ka higayon nga gitangtang niya ang plastic mulch ug gipulihan niyag tinagod-tagod nga bunot sa lubi, ang mga tanom minghunong sa pagpamunga maong gibalik niya ang plastic mulch. Ug karon nalingaw siya sa iyang strawberry project kay ang mga tanom nagprodyus og dagkong mga bunga nga tam-is. Sa pagtanom niya og strawberry, dako ang iyang bentaha tandi sa mga manananom usab niini sa Benguet kay haduol siya sa dakong merkado, ang Metro Manila.

Gawas sa greenhouse crops, nananom usab si Ruselle og ubang mga utanom sama sa talong, okra, kalabasa ug ubang paboritong mga utanon. Kini usab gipatubo sa organikong paagi. Misulay usab siya sa pag-ugmad og prinosesong mga produkto gikan sa iyang mga abot. Pananglitan, nag-ugmad siyag lamiang ketchup gikan sa iyang mga kalabasa.

Nag-ugmad usab siya sa kaugalingon niyang burger gikan sa naani niyang mga mushroom ug dili kaayo hingkod nga bunga sa lubi. Ang burger ginabaligya karon sa showroom sa opisina sa iyang mga ginikanan didto sa Pasig. Ang ubang mga produkto mao ang fresh chilled tuba, coconut vinegar ug coco sugar. Ang coco sugar usa ka mahalon nga asukal nga dakog export potential. Namaster na ni Ruselle kon unsaon sa pagprodyus og coco sugar. Niya pa, mga walo ka litro sa tuba makamugna og usa ka kilo sa coco sugar. Apan dili ibaligya ni Ruselle ang iyang coco sugar nga kinilo. Hinuon, anaa na siya sa proseso sa pag-order og packaging alang sa 7 ka gramo, nga labing maayong ipatam-is sa usa ka tasa nga kape. Maoy iyang tumong nga ikabaligya kini sa tag-P5 kada pakete. Ug kini mahimong ikasuplay sa mga coffee shop, nga mahimong madanihon alang niining maong mga establisemento.

Sa pagkakaron, si Ruselle dunay duha ka mananggiti nga makakolekta og 25 ngadto sa 30 ka litro matag adlaw. Sa ilang umahan, naay daghang naghimungang mga punoan sa lubi nga kakuhaan og tuba. Hinuon, ang mga mananggiti nag-atiman lang og 40 ka punoan matag adlaw alang sa produksiyon sa tuba. Ang ubang mga abot nga tuba gi-pasteurized ug gibaligya isip chilled tuba. Ang usa ka botelya nga may sulod nga 350 ml. mabaligya og P25. Ang pasteurized chilled tuba dili madaot sulod sa duha ka semana.

Padayon usab karon sa pagpananom og lubi si Ruselle. Nagpasanay siya og daghang seednuts kun semilya alang sa kaugalingong gamit ingon man usab ipamaligya ngadto sa interesadong mga mag-uuma. Gani, napili man siyang most outstanding coconut farmer sa Region 4A ug sa dili madugay makigtigi sa National Gawad Saka Award sa Department of Agriculture.

Gawas niini, duna usay ugbahong laing proyekto si Ruselle. Padayon siya karong nananom og lemon grass kun tanglad nga tumong niyang kakuhaan og essential oils nga gamiton sa health and beauty products. Ug ang bag-o mao ang honeybee culture. Si Johndom Domagtoy, usa ka expert apiculturist ingon man usab sa coconut production, mitabang niya sa iyang proyekto sa honeybee ug sa lubi.

Kon magpadayon kining gihimo ni Ruselle, dili ikatingala kon sa pipila ka tuig gikan karon, ang Platinum Island Farm mahimong tourist destination dili lang alang sa mahiligon sa organikong pagpanguma apan usab alang sa tanang katawhan. Karon pa lang, si Ruselle naghunahuna na sa usa ka dapit kan-anan diin ang mga dumuduong motilaw sa healthful organic vegetables, mushroom-coco burgers, bag-ong dawat nga tuba, ug kape nga gipatam-isan sa coco sugar, sa paghingalan og pipila.

Sinulat ni Zac B. Sarian nga gihubad sa Binisaya